Xviii va XX asrlarda psixologiyaning rivojlanishi va istiqbollari

Umumiy psixologiya fanining predmeti, maqsad, vazifalari va tamoyillari

Reja:

• Reja:
• 1.Psixologiya haqida tushuncha
• 2.Psixologiyaning fanlar tizimida tutgan o‘rni
• 3.Hozirgi zamon psixologiyasining tamoyillari
• 4.Hozirgi zamon psixologiyasining ilmiy tadqiqot metodlari

• Psixologiya faninig predmeti

• Shaxsning psixikasi va uning psixologik xususiyatlari

• Psixologiya so‘zining lug‘aviy ma’nosi grekcha psyuxe
•  

• jon, ruh, logos – fan, ta’limot degan ma’noni anglatadi. Psixologiya fan sifatida psixik faktlar, ularning qonuniyatlari va mexanizmlarini o‘rganadi

• Psixik faoliyatlar quyidagi jarayonlarni o‘z ichiga oladi:
•  

• bilish faoliyatlari

• bilish jarayonlari

• shaxsning, hissiy, irodaviy sohasi

• shaxsning individual psixologik xususiyatlari

• diqqat, nutq, faoliyat

• sezgi, idrok, xotira, xayol, tafakkur

• hissiyot, iroda

• temperament, xarakter, qobiliyat

• Psixikaning paydo bo‘lishining asosiy shakllari M.Gamezo va Domashenkolarning “Atlas po psixologii” nomli qo‘llanmasida quyidagicha ifodalanadi:
•  

• yo‘nalganlik
• temperament
• xarakter
• qobiliyat

• Qiziqisj
• Kayfiyat
• Ishonuvchanlik
• Shubhalanuvchanlik
• Apatiya
• Tushkunlik
• va boshqalar
•  

• Sezgi
• -Idrok
• -xotira
• -xayol
• -tafakkur
• -nutq
• -diqqat
•  

• Hissiy-irodaviy
•  

• Psixikaning paydo bo‘lishining asosiy shakllari va ularning o‘zaro bog‘liqligi.
•  

• Bilish

• Jarayonlar

• Shaxs xususiyatlari

• Holatlar

• Iroda
• Hissiyot

• Psixikaning asosiy funksiyalari

• Aks ettirish

• Hulq va faoliyat nazorati

• Aks ettirish jarayonini quyidagicha ifodalash mumkin.

Reflektorlik faoliyatini anatomik fiziologik mexanizmi

• 4

• 1

• 6-7

• 6

• 7

• 2

• 3

• 5

• Reflektorlik faoliyatini anatomik fiziologik mexanizmi: Analizatorning sxemasi. (1,2,3) Reflektorlik faoliyati. (1,2,3,4,5) va reflektorlik aylanasi (1,2,3,4,5,6,7). 1-retseptor, 2-afferent nerv yo‘li, 3-markaziy bug‘in, 4-efferent nerv, 5-effektor, 6-7- qaytish kanali.

Miyaning tarkibiy qismlari

• Miya yuqorida ta’kidlab о‘tilgani kabi, asosan neyronlardan (asab tolalaridan) tashkil topgan bо‘lib, bu neyronlar bevosita boshqa neyronlar hamda markaziy asab tizimi bilan uzviy bog‘langan bо‘ladi. Bu maxsus neyron paylari, bog‘lamlari deb ataluvchi a’zo har bir tolasining о‘ziga yuklatilgan aniq va maxsus vazifalari bor. Umumiy olganda miya ikki yarim shardan iborat. О‘ng qismi odatda intuitiv (ichki his orqali) о‘ylash jarayoni uchun mas’ul bо‘lsa, chap yarim shar asosan mantiqiy jarayonni boshqaradi.

Bernshteyn bo‘yicha reflektor aylanasi quyidagi ko‘rinishga ega

• Ob’ektning ishchi nuqtasi

• Regulyator

• Qayta shifrlash

• Vazifani beruvchi asbob

• Vazifani beruvchi asbob

• Solishti-ruvchi asbob

• Retseptor

• Dastur

• Effektor

• Effektor

Odam bosh miyasi, miya katta yarim sharlarining ixtisoslashgan funksiyalarining mavjudligi haqidagi ma’lumotlar quyidagi jadvalda keltirilgan.

№	Chap yarim shar	O‘ng yarim shar
1.	Xronologik tarkib	O‘tayotgan vaqt
2.	Xarita va chizmalarni o‘qish	Aniq makon
3.	Nomlarni, izlarni belgilarni yodda saqlab qolish	Tasavvurlar, aniq voqealarni yodda saqlab qolish
4.	Nutq faoliyati mohiyatini his etish	Emotsional holatni idrok etish
5.	Olamni xursandchilikda osoyishta ko‘rish	Olamni g‘amgin holda ko‘rish
6.	Batafsil idrok qilish	Yaxlit idrok qilish

Psixologiyaning tamoyillari

• Determinizm tamoyili

• Ong va faoliyat birligi tamoyili

• Psixika va ongning faoliyatda rivojlanishi tamoyili