Xxi- asrda raqamli tarix

XXI- ASRDA RAQAMLI TARIX

Birlamchi manbalar va tasvirlarning zamonaviy texnologik yutuqlar bilan integratsiyalashuvi tarixchilarga o‘z ilmiy izlanishlarini raqamlashtirilgan materialga aylantirish imkonini beradi. Ushbu raqamli manbalar tadqiqotni taqdim etishning an'anaviy usullaridan ko‘ra qulayroqdir. Raqamli tarixchilar o‘z tahlillarini vebsaytlar, bloglar, ijtimoiy media va onlayn jurnallarda nashr etishlari mumkin.

Raqamli media vositalari orqali raqamli tarixchilar boshqalarga tarixiy voqealarni tasavvur qilishga yordan berish uchun interaktiv grafiklar, diagrammalar va xaritalar kabi dinamik materiallar yaratishi mumkin. Raqamli tarix tadqiqotchilarning tarixiy manbalardan foydalanish imkoniyatini kengaytiradi. Maktablarda raqamli tarix o‘qituvchilarga yanada qiziqarli dars rejalari va o‘quv dasturlarini yaratish uchun resurslardan foydalanishni ta'minlaydi. Raqamli tarix, shuningdek, turli auditoriyalarni jalb qiladigan raqamli tarixiy loyihalarni yaratish uchun imkon beradi. Tarixchilar an'anaviy usuldagi kitoblar va jurnal nashrlaridan tashqari, ma'lumotlarni interaktiv vizualizatsiya qilish imkonini beruvchi onlayn platformalar ma’lumotlaridan foydalanish orqali o‘z tadqiqotlarini boyitishlari mumkin. Tarixchilar o‘z ilmiy ishlarini Scaraland, Omeka kabi ochiq platformalarda nashr qilishlari mumkin. Turli manbalardan malumotlarni yig‘ish va ularni vizual tasvirlarga aylantirish imkonini beradigan ushbu platformalar, shubxasiz, tarixchilar uchun juda foydalidir. Vizualizatsiya orqali tarixiy ma'lumotlarni o‘rganish tarixiy talqin va o‘qitishni boyitadi, ma'lumotlarga qo‘shimcha kontekst beradi va ilmiy fikrlarni ifodalashga yordam beradi.
Tarixchilarning ma’lumotlarni raqamlashtirishi uchun ko‘plab variantlar mavjud. Misol uchun, R dasturlash tili raqamli tarix loyihalarida geofazoviy ma'lumotlar, interaktiv syujetlar va animatsiyalar kabi vizualizatsiyalarni yaratish uchun ishlatiladi. Google Books Ngram Viewer dasturi foydalanuvchilarga tushunarli grafiklarni yaratish uchun millionlab raqamlashtirilgan kitoblarni qidirish imkonini beradi. StoryMaps.ArcGIS kabi raqamli tarix resurslari interaktiv xaritalarda tarixiy ma'lumotlarni taqdim etish uchun tavsiflovchi matn, tasvirlar va multimedia kontentini yaratish imkonini beradi. Tarixchi tadqiqotchilar va o‘qituvchilar turli makon va zamonlarda yuz bergan voqealar haqida hikoya qilishlari mumkin. Raqamli savodxonlik, ma’lumotlarni tahlil qilish, ma’lumotlar bilan ishlay olish, tanqidiy fikrlash raqamli tarixchilar uchun asosiy ko‘nikmalardan hisoblanadi. Asosiy o‘rinda, raqamli tarixchilar raqamli kutubxona kataloglaridan qanday foydalanishni bilishlari, kalit so‘zlar yordamida ma’lumotlar bazasida qidiruv o‘tkaza olishlari va raqamli texnologiyalardan ta'lim jarayonida foydalanishning ahamiyatini tushunishlari kerak. Ilgʻor raqamli texnologiyalarni tarixchilar oʻrtasida oʻzlashtirish bosqichma-bosqich amalga oshiriladi. Raqamli tarixchi ma’lumotlar bazasidan olingan tarixiy manbalarni o‘rganish, tahlil qilish, onlayn va interaktiv formatlarda o‘z tadqiqotlarini taqdim etish orqali ta'lim sifatini yaxshilashga va ilmiy kontentni boyitishga xizmat qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Digital History – Study Material // University of Calicut
   
2. 
   Daniel J. Cohen and Roy Rosenzweig, Digital History: A Guide to Gathering, Preserving, andPresenting the Past on the Web, University of Pennsylvania Press, 2006.
   
3. 
   Roy Rosenzweig, Clio Wired: The Future of the Past in the Digital Age, Columbia University Press, 2011.