Y3000 ta buxgalteriya O‘tkazmasi hisobvaraqlar rejasi bo‘yicha bog‘lanishlar* Muqaddima I bob. Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasining umumiy tavsifi

Tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi
schyotlarning (2800) bog‘lanishi

Tayyor mahsulotlarning mavjudligi va harakati to‘g‘risidagi axborotlarni umumlashtirish quyidagi schyotlarda amalga oshiriladi:

2810 "Ombordagi tayyor mahsulotlar";
2820 "Ko‘rgazmadagi tayyor mahsulotlar";
2830 "Komissiyaga berilgan tayyor mahsulotlar".
2810 "Ombordagi tayyor mahsulotlar" schyotida tayyor mahsulotlar haqiqiy ishlab chiqarish tannarxi bo‘yicha hisobga olinadi.
Sotish uchun tayyorlangan (olingan) tayyor mahsulotlar, shu jumladan qisman korxonaning o‘z ehtiyojlari uchun mo‘ljallangan mahsulotlarning kirim qilinishi 2810 "Ombordagi tayyor mahsulotlar" schyotining debetida xarajatlarni hisobga oluvchi schyotlar bilan bog‘langan holda aks ettiriladi.
Xaridorlar (buyurtmachilar)ga yuklab jo‘natilgan tayyor mahsulotlar va ular uchun ushbu xaridor (buyurtmachi)larga hisob-kitob hujjatlarining taqdim etilishi 2810 "Ombordagi tayyor mahsulotlar" schyotining kreditidan sotilish tartibida 9110 "Sotilgan tayyor mahsulotlarning tannarxi" schyotining debetiga hisobdan chiqariladi.

T/r	Xo‘jalik operatsiyasining mazmuni	Bog‘lanuvchi schyotlar		Yozuvlarni tasdiqlovchi hujjatlar
		debet	kredit
1	Asosiy sexlardan omborga topshirilgan tayyor mahsulotning haqiqiy tannarxi hisobdan chiqarilgan	2810	2010	Qabul qilishtopshirish yukxati
2	Yordamchi sexlardan haqiqiy tannarxi bo‘yicha tayyor mahsulot kirim qilingan	2810	2310	Qabul qilishtopshirish yukxati
3	Yarim tayyor mahsulot hisob usuli qo‘llanilganda tayyor mahsulot kirim qilingan	2810	2110	Qabul qilishtopshirish yukxati
4	Xizmat ko‘rsatuvchi ishlab chiqarishlardan tayyor mahsulot kirim qilingan	2810	2710	Qabul qilishtopshirish yukxati, qayta ishlov berish dalolatnomasi
5	Tayyor mahsulot ko‘rgazmadan omborga kirim qilingan	2810	2820	Kirim va chiqim yukxatlari
6	Tayyor mahsulot qayta baholanishi aks ettirilgan:			Rahbar buyrug‘i, qayta baholash dalolatnomasi
	- qo‘shimcha baholanganda	2810	9390
	- qiymati pasaytirilganda	9430	2810
7	Alohida balansga ajratilgan o‘z bo‘linmalariga tayyor mahsulot berilgan	9110 4110	2810-2830 9010	Hisobvaraq-faktura, tovar-transport yukxati
8	Tayyor mahsulot mulk egalaridan ustav kapitalidagi ulushi hisobiga kirim qilingan	2810	4610	Ta’sischilarning kelishuv bayonnomalari, yukxatlar
9	Tekinga olingan tayyor mahsulot kirim qilingan	2810	8530	Tekinga berish shartnomasi, yukxat
10	Tayyor mahsulot maqsadli foydalanish uchun kelib tushgan	2810	8810-8890	Maqsadli foydalanish shartnomasi, yukxat
11	Inventarlash natijasida aniqlangan ortiqcha tayyor mahsulot kirim qilingan	2810	9390	Solishtirma qaydnoma, inventarlash dalolatnomalari
12	Tayyor mahsulot uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalar hisobiga yoki qimmatli qog‘ozlar qiymatini qoplash uchun berilgan	9110 (0610	2810 9010)	Shartnomalar, qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha sertifikatlar, hisobvaraq-faktura, tovar-transport yukxati
13	O‘z ehtiyojlari uchun mo‘ljallangan tayyor mahsulot materiallar tarkibiga o‘tkazilgan	1010	2810	Kirim va chiqim yukxatlari, talabnoma
14	Tayyor mahsulot asosiy sexlarning ichki ehtiyojlari uchun ishlatilgan; tayyor mahsulot qayta ishlov berish uchun sexlarga qaytarilgan va b.	2010	2810	Kirim va chiqim yukxatlari, talabnoma, dalolatnomalar
15	Tayyor mahsulot yordamchi sexlarning ichki ehtiyojlari uchun ishlatilgan; tayyor mahsulot qayta ishlov berish uchun sexlarga qaytarilgan va b.	2310	2810	Kirim va chiqim yukxatlari, talabnoma, dalolatnomalar
16	Mahsulot tayyor mahsulot omboridan yaroqsizlikni tuzatish uchun berilgan	2610	2810	Dalolatnomalar, yukxatlar
17	Inventarlash paytida aniqlangan tayyor mahsulot kamomadlari, aybdor shaxslar aniqlanmagan taqdirda, hisobdan chiqarilgan	5910 9430	2810 5910	Solishtirma qaydnoma, tergov va sud organlarining qarorlari
18	Tayyor mahsulot umumishlab chiqarish va umumxo‘jalik ehtiyojlari uchun ishlatilgan	2510, 9420	2810	Kirim va chiqim yukxatlari, talabnoma
19	Tayyor mahsulot kelgusi davr xarajatlari tarkibida hisobga olinadigan xarajatlar uchun ishlatilgan	3190	2810	Kirim va chiqim yukxatlari, talabnoma
20	Tayyor mahsulot ko‘rgazmaga berilgan	2820	2810	Kirim va chiqim yukxatlari
21	Xaridorlarga tayyor mahsulot sotilgan:			Hisobvaraq-faktura, tovar-transport yukxati, dalolatnomalar
	- tannarxi bo‘yicha	9110-9130	2810
	- QQSsiz berilgan bahosi bo‘yicha	4010	9010
	- QQS summasi bo‘yicha	4010	6410
22	Tayyor mahsulot qisqa muddatli moliyaviy qo‘yilmalar (jumladan, qimmatli qog‘ozlar uchun) hisobiga berilgan:			Shartnomalar, qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha sertifikatlar, hisobvaraq-faktura, tovar-transport yukxati
	- tannarxi bo‘yicha	9110	2810
	- berilgan bahosi bo‘yicha	5810-5890	9010
23	Tayyor mahsulot xarid qiymati bo‘yicha xaridorga yuklab jo‘natilgan	9110	2810	Hisobvaraq-faktura, tovar-transport yukxati
24	Inventarlash paytida aniqlangan kamomadlar hisobdan chiqarilgan, moddiy javobgar shaxs aybdor bo‘lgan taqdirda	5910 4730	2810 5910	Solishtirma qaydnoma, inventarlash dalolatnomasi
25	Tayyor mahsulotlar alohida balansga ajratilgan o‘z bo‘linmalaridan kelib tushgan	2810	6110	Hisobvaraq-faktura, tovar-transport yukxati
26	Tayyor mahsulot tekinga berilgan	9110 9430	2810 9010	Hisobvaraq-faktura, tovar-transport yukxati

Tovarlarni hisobga oluvchi schyotlarning (2900) bog‘lanishi

Sotishga mo‘ljallangan tovar va prokat buyumlari sifatida xarid qilingan tovar-moddiy qiymatliklarning mavjudligi va harakati to‘g‘risidagi axborotlarni umumlashtirish quyidagi schyotlarda amalga oshiriladi:

2910 "Ombordagi tovarlar";
2920 "Chakana savdodagi tovarlar";
2930 "Ko‘rgazmadagi tovarlar";
2940 "Prokatdagi tovarlar";
2950 "Tovarlar bilan band va bo‘sh idishlar";
2960 "Komissiyaga berilgan tovarlar";
2970 "Yo‘ldagi tovarlar";
2980 "Savdo ustamasi";
2990 "Boshqa tovarlar".
Sanoat va boshqa ishlab chiqarish korxonalarida tovarlarni hisobga oluvchi schyotlar biror-bir buyum, material, mahsulot sotish uchun maxsus olingan holatlarda qo‘llaniladi.
Ta’minot, sotish, savdo korxonalari tovarlarni hisobga oluvchi schyotlarda, ishlab chiqarish yoki xo‘jalik ehtiyojlari uchun xizmat qiluvchi va asosiy vositalar yoki materiallarni hisobga oluvchi tegishli schyotlarda hisobga olinadigan inventar idishdan tashqari, sotib olingan idish va o‘zi ishlab chiqargan idishni ham hisobga oladilar.
Omborga kelib tushgan tovarlar va idishlarning kirim qilinishi tovarlarni hisobga oluvchi schyotlarning debetida tovarlarni xarid qilish qiymati bo‘yicha mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarzlarni hisobga oluvchi schyotlar bilan bog‘langan holda aks ettiriladi. Chakana savdo faoliyatini amalga oshiradigan korxona tomonidan tovarlar sotish baholarida hisobga olingan taqdirda, bir vaqtning o‘zida xarid qilish qiymati bilan sotish baholari qiymati (chegirma, ustama) o‘rtasidagi farqqa tovarlarni hisobga oluvchi schyotlarning debeti va 2980 "Savdo ustamasi" schyotining krediti bo‘yicha yozuv kiritiladi. Ushbu schyotlarning krediti bo‘yicha tovarlarning sotilishi, tekinga berilishi, boshqa korxonalarning ustav kapitaliga ulush sifatida berilishi va boshqalar munosabati bilan chiqib ketishi aks ettiriladi.
Mazkur guruh schyotlari bo‘yicha tahliliy hisob mas’ul shaxslar bo‘yicha, tovarlar nomlanishi (turi, turkumi, to‘pi) va ularni saqlash joylari bo‘yicha yuritiladi.