Yadrolarning gamma nurlanishi

Myossbauer effektiga kо‘ra yadro holatlarining о‘ta nozik strukturasini о‘rganishda kо‘llanilishi. Spektral chiziqlarning о‘ta nozik ajralishi atom qobiq elektronlarining yadro soxasida vujudga keltirgan magnit maydoni Ne10⁵ gs bilan yadro magnit momenti _ya ta’sirlashuviga kо‘ra bо‘ladi.
Elektron holatlar о‘rtasidagi energiya о‘tish energiyalari Ee_l1 eV bо‘lsa, nozik strukturaga mos keluvchi nisbiy energiya .
Bu energiya ajralishlarni optik spektroskopiya usuli bilan ham о‘rganish mumkin. Lekin yadro holatlariga mos keluvchi о‘ta nozik ajralish- lar, о‘tish energiyalarining (e_yad=10⁴-10⁵ eV) yuqori bо‘lishligi sababli nisbiy energiya bо‘lib, energiya о‘zgarish- lariga о‘ta sezgir bо‘lgan uslublar bо‘lishligini talab etadi. Bu talabga Myossbauer usuli tо‘la mos keladi.
⁵⁷Fe yadrosini kо‘rib chiqaylik. Yemirilish sxemasi 5-rasmda keltirilgan.
57So _ 7/2 T_1/2 = 270k.
0,137 5/2
0,014 3/2 T_1/2=10^-7 s.

0 1/2
⁵⁷Fe

5-rasm
Asosiy va birinchi о‘yg‘ongan holat spinlari 1/2^- va 3/2^- magnit kvant soniga kо‘ra asosiy holat m=+1/2; m=-1/2 birinchi о‘yg‘ongan holati esa tо‘rtta +3/2, +1/2, -3/2, -1/2 holatlarga ajraladi (6-rasm).
-3/2
_ -1/2
3/2 +1/2
+3/2
_ 1/2
1/2
-1/2
6-rasm
Magnit kvant soni tanlash qoidasiga kо‘ra (m=0, 1), ajralgan holatlar о‘rtasida oltita о‘tish bо‘lishi kerak. Tajribada о‘tishlarga mos keluvchi Myossbauer yutilish spektri olinadi (7-rasm).
N
94
88
82
80
-1,0 0 1,0 V, sm/s
7-rasm
Olingan tajriba natijalariga kо‘ra asosiy va о‘yg‘ongan holatlarga mos keluvchi о‘ta nozik ajralish energiyalari E lar hamda о‘rtacha elektron magnit maydoni kuchlanganligi Ne va о‘yg‘ongan holat magnit momenti -larni aniqlash mumkin.