Yalpi talab va yalpi takli

Kurs ishi tаrkibiy jihаtdаn kirish, аsоsiy qismdа ikkitа bоb, оlti bo‘lim, хulоsа vа tаkliflаr, fоydаlаnilgаn аdаbiyotlаr ro‘yхаtidаn ibоrаt.


1. AD-AS modeliga umumiy tavsif. YAlpi talab tushunchasi va grafigi.
Xar kanday bozorda vaziyat talab va taklif o`rtasidagi nisbatga boglik bo`lib, ular xajmlarining o`zgaris<sup>6</sup>hi baxolarning o`zgarishini keltirib chikaradi. Baxolarning o`zgarishi esa talab va taklif xajmlariga ta`sir ko`rsatadi. Bunday o`zaro bogliklik umumlashtirilgan xolda ko`rib chikiladigan milliy bozorga xam ta`luklidir.
Aloxida tovarlar va xizmatlar bozoridagi bunday bogliklik talab va taklif modeli yordamida tadkik kilinishini yaxshi bilamiz. Ammo makroko`lamda milliy ishlab chikarish xajmining o`zgarishi bilan birga baxolar umumiy darajasining o`zgarishi o`rtasida bogliklikni tadkik kilish, nima uchun milliy ishlab chikarish xajmi ayrim davrlarda barkaror o`sishi, ba`zi davrlarda esa pasayib ketishni izoxlab berish uchun bu modellardan foydalanib bo`lmaydi.
Bu vazifani bajarish uchun yalpi talab - yalpi taklif (AD-AS aggregate demand- aggregate supply) modelidan foydalanamiz.
Bu modelda yalpi taklif, baxolarning umumiy darajasi kabi agregat ko`rsatkichlaridan foydalaniladi.
Makroiktisodiyotda AD-AS modeli ishlab chikarish xajmlari va baxolar darajalarining tebranishlarini xamda ular o`zgarishining okibatlarini o`rganish uchun bazaviy model bo`lib xisoblanadi. AD-AS modeli yordamida davlat iktisodiy siyosatining turli variantlari tasvirlab berilishi mumkin.
YAlpi talab – uy xo`jaliklari, korxonalar, xukumat va chet ellik xaridorlarning baxolarning ma`lum darajasida iktisodiyotda ishlab chikarilgan yakuniy tovarlar va xizmatlarning umumiy xajmiga bo`lgan talabidir.
Yoki boshkacha kilib aytganda yalpi talab iktisodiyotda ishlab chikarilgan yakuniy tovarlar va xizmatlarni sotib olishga kilingan umumiy xarajatlar yigindisidir. Formula ko`rinishida yalpi talabni kuyidagicha tasvirlash mumkin:
AD = S + I + G + Xn.
Baxolar darajasi va talab kilingan milliy maxsulot xajmi o`rtasidagi bogliklikni ifoda etuvchi chizik yalpi talab egri chizigi deb ataladi. Buni chizma ko`rinishida tasvirlash mumkin (9-chizma).