Korxonalar moliyasi va ularni tashkil etish

KORXONALAR MOLIYASI VA ULARNI TASHKIL ETISH

• Bajardi: Po`latov Sh.
• Tekshirdi: To`rayeva Z.S.

Iqtisodiyotda sodir bo'ladigan moliyaviy munosabatlar

• Iqtisodiyotda sodir bo'ladigan moliyaviy munosabatlar tarkibida korxonalar motiyasi boshlang'ich, hal qiluvchi o'rin egallaydi. Korxonalar moliyasi mamlakatda yaratiladigan moliyaviy jesurslarning aksariyat qismini shakllantiruvchi iqtisodiyotning nuhim bo'g'inidir.
• Noishlab chiqarish sohasida turli xizmatlar (maishiy, komtnn nal, ijtimoiy, davlat boshqamvi, mamlakat mudofaasi, milliy xavfsizlik, ichki ishlar xizmatlari) ko'rsatiladi.

• Moddiy ishlab chiqarish sohasi korxonalarida va ularning lv vosita ishtirokida quyidagi turdagi moliyaviy munosabatlar soilii bo'ladi, bu munosabatlar korxonalar moliyasining asosiv mazmunini tashkil qiladi.
• Korxonalar moliyasi — xo'jalik subyektlarining pul daromadlari va jamg'armalarini tashkil qilish va taqsimlash, ulardan moliyaviy majburiyatlarni bajarish, ishlab chiqarishni kengaytirish, xodim lar uchun ijtimoiy xizmatlarni amalga oshirish va moddi> rag'batlantirish xarajatlarini moliyalashtirish maqsadlarida foy dalanish bilan bog'liq bo'lgan pul munosabatlari tizimidir.

Moddiy ishlab chiqarish sohasi moliyasining qator o'ziga xususiyatlari mavjud:

• — moddiy ishlab chiqarishda turlituman, ko'p qirrali moliyavn munosabatlar yuz beradi, bunga turli mulk shakllarining mavjudligi tarmoq xususiyatlari, tabiiyiqlim sharoitlari kabi omillarta'sii etadi;
• — moddiy ishlab chiqarish sohasi moliyasi ishlab chiqarish fond larining shakllanishi, doimiy to'lib borishi, yangilanishi va o'sishini ta'minlaydi;
• — moddiy ishlab chiqarish krxonalari moliyasi mamlakat moliya tizimining boshlang'ich asosini tashkil qiladi;
• — moddiy ishlab chiqarish moliyasi yuqori aktivlikka, xo'jalil yuritishning barcha tomonlariga ta'sir etishning keng imkoniyatla riga ega.Noishlab chiqarish sohasida sodir bo'ladigan moliyaviy munosa­batlar ham turlituman bo'lib, ularni quyidacha guruhlash mumkin Barcha moddiy ishlab chiqarish korxonalari, shuningdek, noishlab chiqarish sohasi muassasa va tashkilotlarining bir qismi bozor iqtisodiyoti sharoitida tijorat hisobi asosida ish yuritadilar.

• Noishlab chiqarish muassasaiarining bir qismi tijorat hisobi asosida ish yuritsaiar, bir qismi notijorat asosida faoliyat yuritadi­lar. Bu faoliyatning pirovard maqsadi — foyda olish bo'lmaydi. lekin ularning qo'shimcha daromadlarni jalb qilish intilishlarini ham inkor etmaydi.