2-AMALIY YER YUZIDA CHO’LLARNING NOMLARI.
|
Cho’l nomlari.
|
Toponimlari haqida malumotlar.
|
AFRIKA
|
Sahroyi Kabir
|
Sahrói kabír arabcha:
As-Sahro-al-
Kubro;fransuzcha: Sahara) — Yer yuzidagi eng katta tropik choʻl.Afrikaqitʼasiningshimolida. Gʻarbdan sharqqa qarab taxminan 4800 kmga, shimoldan janubga qarab 800 dan 1200 kmgacha choʻzilgan; 8,6 mln km maydonni egallagan (Afrika qitʼasining 30 %ga yaqin maydoni,Braziliyadankattaroq).
GʻarbdanAtlantika okeanisohillarigacha, shimoldaAtlastogʻlari vaOʻrtayer dengizi, sharqdanQizil dengizbilan oʻralgan. Sahroning janubiy chegaralari (16° shimoliy kenglikda) kamharakat qumlidyunalariborat, undan janubdaSudansavannasiga oʻtuvchiSaxelregioni joylashgan.
|
Kalaxari
|
Kalahari — Jan. Afrikaning markaziy qismidagi chala choʻlli tabiiy oʻlka. Botsvana, JAR, Namibiya, Zambiya, Zimbabve, Angola hududida. Uz.
2000 km chamasida, kengligi 1200 km dan ziyod. Mayd. 630 ming km2. Plato va yassitogʻlar bilan oʻralgan eol relyef shakliga ega botikdan iborat. Shim,da Kongo-Zambezi suvayirgʻichi, jan. da Oranj daryosi vodiysi bilan chegaralanadi.
|
Namib
|
Namib — Afrikaning jan.gʻarbiy sohillaridagi choʻl. Atlantika okeani sohili boʻylab, shim.da Namib shahri yaqinidan jan.da Olifants daryosi quyilish joyigacha 2100 km ga choʻzilgan. Eni 50–130 km. Yer yuzasi tekislik boʻlib, materik ichkarisiga zinapoyasimon koʻtarilib borgan (1000–1200 m). Sharqiy va shimoliy qismi qumli, janubiy toshloklichoʻl.
|
OSIYO
|
Arabiston
|
Arabiston cho‘li –Afrikadagi cho‘l.Sahroi
Kabirningshimoli-sharqiy qismi.Nil daryosibilanQizil dengizoralig‘ida. 22° sh.k.gacha cho‘zilib borib,Nubiya cho‘ligaqo‘shilib ketadi.Yer yuzasi yassitog‘lik.Mutlaq
balandligi g‘arbda50 – 200 m,sharqda2184 m ga yetadi.
|
Qoraqum
|
Qoraqum —Osiyodagieng katta qumlichoʻl.Oʻrta
Osiyoningjan.da.Turkmanistonningasosiy qismini egallaydi. ShimolidaSariqamish botigʻi, shim.sharqda va sharqdaAmudaryo vodiysi, janubi-sharqdaQorabelvaBodxiz qirlari, jan.daKopetdogʻetaklari, gʻarbda qad. daryo oʻzaniOʻzboʻybilan chegaradosh. Maydoni 400 ming km2.
|
Qizilqum
|
Qizilqum — Õrta
Osiyodagiqumlichõl.AmudaryovaSirdaryooraliģ ida (Õzbekiston,Qozoģiston, qismanTurkmanistonhududida) joylashgan. Shim.ģarbdanOrol dengizi, sharqdaTyanshanvaPomir-Olay toģ
tizmalaribilan chegaradosh. Umumiy maydoni 300 ming km²
|
|
Gobi
|
Gobi (mongolchagov —suvsizjoy) — 1)Markaziy Osiyodagi choʻl,chala choʻl landshaftlijoylarning umumiynomi.
G.ningyer yuzasitekis,oʻsimligisiyrak,tuprogʻiko ʻpincha toshli,shoʻrlanganboʻladi,oqarsuvlari boʻlmaydi.Grunt
suvlaridan chorvachilikdafoydalaniladi; 2) Markaziy Osiyodagi
kattachoʻl.MongoliyabilanXitoyhududida.Gʻarb da Beyshan togʻlaribilan,sharqdaKattaXinganto gʻlari,shim.da Mongoliya
OltoyivaXangaytogʻlari,jan.daNanshan vaOltintogʻbilan chegaralanadi.Uz.2000 km chamasida,mayd.qariyb 2 mln. km2.
|
Taklamakon
|
Uyg'ur tilida Taklamakan "Xitoyga sayohat qilish bo'yicha qo'llanma" ga ko'ra, "siz unga kirishingiz mumkin, lekin hech qachon chiqolmaysiz" degan ma'noni anglatishi mumkin. Maydon: Lop Nor va Qora Koschunni o'z ichiga olgan katta ko'llar qurib ketgan, shuning uchun ming yillar davomida cho'l hududi ortdi. Taklamakan cho'li taxminan 1000x500 km (193,051 kv.
|
Rub Al-Xali
|
|
Arabiston cho'lining janubiy qismining nomi "bo'sh
|
|
chorak" degan ma'noni anglatadi.
|
Rub al-Xal
|
i
|
cho'llari janubdagi Arabiston yarim orolining
|
|
uchdan bir qismini egallaydi, ammo u arab tilida
|
|
"bo'sh chorak" deb nomlanadi. Dastlab bu
|
|
shunchaki "cho'l, bo'sh er" edi. Ammo "qul" (er,
|
hudud) va "rub" (chorak) so'zlari yozma ravishda
|
|
bir-biridan farq qilmaydi va ikkinchisi nutqda
|
|
ko'proq ishlatiladi, shuning uchun bunday g'alat
|
i
|
almashtirish sodir bo'ldi.
|
|
JANUBIY
AMERIKA
|
Atakama cho'li
|
Atakama –Janubiy
Amerikadagi choʻl,Chiliningshimolida joylashgan.Tinch okeanisohili boʻylab, 22–27° j.k. orasida, taxminan 1000 km ga choʻzilgan. Dengiz sathidan 500 m dan 2000–3200 m gacha balandlikda joylashgan. Dunyodagi eng qurgʻoqchil joylardan biri
|
AVSTRALIYA
|
Viktoriya Katta cho'li
|
Avstraliya ko'pincha qaqragan deb ataladiYerda
Qit'a.o'z hududida qariyb qirq foizi cho'l hisoblanadi. Ularning eng katta deb ataladi: Victoria. Bu cho'l qit'aning janubiy va g'arbiy qismlarida joylashgan. Shubhasiz, uning chegaralarini ajratish va shunday qilib maydoni qiyin aniqlash.
|
Katta Qumli cho'li
|
Katta qumli choʻl - Avstraliyaning shimoli-gʻarbiy qismidagi choʻl. Maydon 280 ming km2, oʻrtacha balandligi janubida 400–500 m, shimolida 300 m. Bal. 10–15 m li (baʼzan, 30 m gacha), uz. 40– 50 kmgacha boʻlgan qator qum tepalari bor
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
