Yog‘ va moylarning eruvchanligini o‘rganish va gidrolizlash. Moylarning sovunlanish va efir soni, yod sonini aniqlash

I SH N I N G B O R I SH I
Analitik tarozida tortib olingan yog’ni 250 ml hajmdagi og’zi mahkam yopiladigan kolbaga solib, 3 ml toza efirda eritiladi. 0,2 n iod xlorid eritmasida 25 ml qo’shib, bir minut chayqatiladi va bir soat davomida qorong’i joyga qo’yiladi. So’ngra aralashmaga kaliy yodidning 40% li eritmasidan 10 ml hamda 50 ml suv qo’shiladi. Reaksiya natijasida ajralib chiqqan iod 0,1 n li natriy tiosulfat bilan titrlanadi. Titrlash oxirida kolbadagi aralashmaga indikator sifatida bir necha tomchi kraxmal eritmasi hamda 2 – 3 ml xloroform qo’shiladi va xloroform qavatida hosil bo’lgan ko’k rang (iodning kraxmal bilan reaksiyasi) yo’qolguniga qadar titrlash davom ettiriladi.
Xuddi shu sharoidda nazorat tajriba o’tkaziladi, bunda yog’ olinmasdan, faqat reaktivlarning o’zigina titrlanadi. Iod soni (Y.S.) quyidagi formula bilan aniqlanadi.

Bunda V₁- nazorat (kontrol) tajribani, V₂ – asosiy tajribani titrlash uchun sarflangan 0,1 n li natriy tiosulfat eritmasining ml miqdori: P- tajriba uchun olingan yog’ massasi: 0,01269 – 0,1 n li iod eritmasining 1 ml da eritilgan iodning gramm miqdori.

Iod soni yog’larning qaysi guruhga mansubligini, tozaligini aniqlashda va identifikastiya qilishda katta ahamiyatga ega.