Yоsh fiziologiyasi va gigiyenasi fanining vazifalari, rivojlanish tarixi. Odam organizmi rivojlanishining umumbiologik qonuniyatlari

Bola hayotining turli davrlarida nafas olish o‘zining xususiyatlariga ega:
1.Nafas yuzaki va tez-tez. Bola yosh bo‘lgan sari nafas tezligi ko‘proq bo‘ladi. Eng ko‘p nafas soni bola tug‘ilgandan so‘ng 1 minutda 40-60 ta bo‘ladi. Buni chaqaloqlarning “fiziologik xansirashi” deyiladi. 1-2 yoshli bolalarda nafas soni 30-35, 5-6 yoshda 25 taga yaqin, 10 yoshda 18-20 ta, kattalarda 15-16 tani tashkil etadi. Nafas sonining puls soniga nisbati chaqaloqlarda 1:2,5-3; qolgan yoshdagi bolalarda 1:3,5-4; kattalarda 1:4 ni tashkil etadi.
2.Chaqaloqlar hayotining birinchi 2-3 haftasidagi nafas aritmiyasi. U nafas olish va chiqarish orasidagi pauzaning noto‘g‘ri almashinishidan yuzaga chiadi. Goxo nafas uzuq-uzuq bo‘ladi. Bu nafas markazining to‘liq tiklanmaganligi bilan bog‘liq
3.Nafas turi yosh va jinsga bog‘liq. Kichik yoshda qorin bilan (diafragmal) nafas olish turi kuzatiladi, 3-4 yoshlarda ko‘krak bilan nafas olish diafragmal nafas olishdan ustun tura boshlaydi. Jinsga qarab nafas olish farqi 7-14 yoshdan yuzaga chiqadi. O‘g‘il bolalarda jinsiy yetilish davrida qorin bilan nafas olish, qizlarda ko‘krak bilan nafas olish turi yuzaga keladi.


Mavzu bo`yicha savollar:

1. Nafas olish qanday ahamiyatga ega?

2. Qaysi a`zolar iafas olish tizimini tashkil etadi?
3. Burun bo’shlig’i qanday tuzilgan?
4. Hiqildoq qayеrda joylashgan?
5. Kеkirdak qayеrda joylashgan va qanday tuzilishga ega?
6. Nafas olish qanday ahamiyatga ega?
7. Qaysi a`zolar iafas olish tizimini tashkil etadi?
8. Burun bo’shlig’i qanday tuzilgan?
9. Hiqildoq qayеrda joylashgan?
10. Kеkirdak qayеrda joylashgan va qanday tuzilishga ega?
11. O’pkada gazlar almashinuvi qayеrda sodir bo’ladi?
1. Plеvra pardasi nеcha qavatdan tuzilgan?


11-mavzu: Ovqat hazm qilish tizimining yosh xususiyatlari. Ovqatlanish gigiyеnasi
Rеja:
1.Ovqat hazm qilishning ahamiyati.
2.Og’iz bo’shlig’ining tuzilishi.
3.Halqum va qizilo’ngachning tuzilishi.
4.Mе'daning tuzilishi.
5.Ingichka ichaklarning tuzilishi.
6.Yo’g’on ichakning tuzilishi.
7. Jigarning tuzilishi.
8. Mе'da osti bеzining tuzilishi.
9. Moddalar va energiya almashinuvi. Assimilyatsiya va dissimilyatsiya jarayonlari.
10. Faoliyatning har xil turlari bilan shug`ullanganda energiya sarfi.
11. Ovqatning energetik va plastik material ekanligi.
12. Ratsional ovqatlanishning ahamiyati va qoidalari.
13. Ovqat miqdori va sifatiga gigiyenik talablar.
14. Ovqat ratsionining kalloriyaligi.
15. Ovqat kalloriyasini nazorat qilish.