Yosh Kimyogarlar

Darsning jihozi: Kimyo faniga oid rasmlar, slaydlar va o’quv darsligi.

Yanig darsning bayoni.

To’nkarib qo’yilgan tunuka konserva bankasi stol ustida turibdi. Uning ustiga ingichka gugurt cho’pi tik o’rnatilgan. Ahmad cho’pni oldi-da, uzun cho’pning uchini spirt lampasida yondirib, banka tepasiga tutdi. Shu zahoti quloqni kar qiladigan darajada qattiq tovush eshitildi. Tomoshabinlardan biri «Miltiq» qayerda otildi? » deb yubordi. Xo’sh bu qanday sir bo’ldi? Konservadan bo’shagan tunuka bankaning tagi kichkina mix bilan teshilgan bo’lib, bankaga vodorod qamalgan edi. Qattiq tovush ana shu vodorod bilan havo aralashmasining portlashidan kelib chiqdi.Tajribani bunday o’tkazish kerak.Avval tunuka quti teshigiga uchi yo’nilgan gugurt cho’pi tiqib qo’yiladi. Bankaning tagiga esa havo kirib turishi uchun cho’p qistirib qo’yiladi. Shundan keyin Kipp apparatining yoki vodorod olinadigan boshqa asbobning gaz chiqaruvchi rezina nayi banka tagiga kiritib qo’yiladi. Banka vodorod bilan to’ldirilgandan keyin vodorod olish asbobi uzoqroqqa olib qo’yilishi kerak. Shundan keyingina yuqoridagidek tajriba qilinadi. Agar tunuka banka vodorod bilan batamom to’lgan bo’lsa, vodorod dastlab tinch yonadi.

Ammo vodorod teshikdan chiqa boshlagach, banka ostidan havo kira boshlaydi.

Natijada asta sekin kuchaya boruvchi guvillagan tovush eshitilib, oxirida miltiq otilgan singari qattiq portlash bo’ladi. Vodorod yonganda kislorod bilan birikib, juda ko’p issiqlik ajralib chiqadi. Yonish juda qisqa vaqt ichida bo’lib o’tadi, shuning uchun katta issiqlik banka ichidagi havo hajmini bir necha marta kengaytirib yuboradi, natijada bu tunuka bankani irg’itib yuboradi. Katta kuch bilan bankadan otilib chiqqan havo tashqaridagi havoni qattiq to’lqinlantirib tovush hosil qiladi. Shuning uchun vodorod bilan tajribalar o’tkazilganda juda ehtiyot bo’lish kerak.