Yoshlarni ma'naviy-axloqiy tarbiyalash zamonaviy jamiyatning madaniy rivojlanishining muhim shartlaridan biri sifatida

YOSHLARNI MA'NAVIY-AXLOQIY TARBIYALASH ZAMONAVIY JAMIYATNING MADANIY RIVOJLANISHINING MUHIM SHARTLARIDAN BIRI SIFATIDA
Umrzaqov Dilmurod Xolmurodovich
Ilmiy rahbar


Hikmat Bobomirzayev
Taqrizchi
Psixologiya fanlari nomzodi. Dotsent


Yo’ldashova Shohsanam Baxriddinovna
Navoiy Davlat Pedagogika instituti “Pedagogika-Psixologiya” yo’nalishi talabasi
Коnimex tuman kasb -hunar maktabi Yoshlar yetakchisi

Annotatsiya: Ushbu maqolada yoshlarni ma'naviy-axloqiy tarbiyalash zamonaviy jamiyatning madaniy rivojlanishining muhim shartlari keng va atroflicha yoritilgan.
Yoshlarning ma'naviy-axloqiy tarbiyasi nafaqat ta'lim va fan uchun, balki butun jamiyat uchun dolzarb muammo hisoblanadi. Jamiyatning madaniy rivojlanishi, birinchi navbatda, bugungi yoshlar oladigan tarbiyaga bog'liq. Hozirgi kunga qadar bu muammo hal qilinmagan deb aytish mumkin emas, ammo endi uning dolzarbligi kundan-kunga o'sib bormoqda.
P. I. Kovalevskiy shunday deb yozgan edi: "Yoshlikni tarbiyalashda biz millatimizning o'ziga xos xususiyatlari va asosiy fazilatlariga qat'iy rioya qilishimiz kerak: unda biz qimmatli va keyingi etishtirishga loyiq bo'lgan narsalarni rag'batlantirishimiz va millatda qoniqarsiz, etarli bo'lmagan, foydasiz va zararli bo'lgan narsalarga qarshi kurashishimiz va yo'q qilishimiz kerak. Ta'lim-bu odamga ma'lum ruhiy fazilatlarni kiritish, uni qanday oziqlantirish, oziqlantirish – bu tanaga va uning ozuqaviy sharbatlariga – jismoniy, moddiy moddalarga kirishni anglatadi. Milliy ruhda tarbiyalash-bu odamga har ikkala millatga xos va o'ziga xos bo'lgan bunday aqliy, ma'naviy va hatto jismoniy xususiyatlarni kiritish demakdir. Ta'lim ushbu millatning tarixi, xarakteri va xususiyatlariga mos kelishi kerak".
Shuni ta'kidlash kerakki, ta'lim jarayoni uzoq, uzluksiz va kelajakka qaratilgan. Ta'limdagi muvaffaqiyatga katta mehnat, katta kuch va sabr-toqat talab etiladi. Ta'limning natijasi shaxsning tarbiyasi bo'lishi kerak, bu nafaqat xulq-atvor me'yorlarini bilishni, mukofot yoki jazodan qochish uchun ushbu me'yorlarga rioya qilishni emas, balki xatti-harakatlar va harakatlarning ichki regulyatoriga aylangan me'yorlarni buzishning mumkin emasligini o'z ichiga oladi. Insonning tarbiyasini ko'plab ko'rsatkichlar bo'yicha baholash mumkin, masalan: tashqi ko'rinish, nutq, umuman xulq-atvor, xarakterli individual harakatlar, qiymat yo'nalishlari, atrofdagi odamlar faoliyatiga munosabat. Shuningdek, ta'lim jarayoni shaxsni o'z – o'zini tarbiyalashga bo'lgan ehtiyoj va ehtiyojga-ma'lum ijtimoiy ahamiyatga ega fazilatlarni shakllantirish va salbiylarni yengish uchun ongli va maqsadli faoliyatga olib kelishi kerak. O'z-o'zini tarbiyalash shaxsning o'zi, uning imkoniyatlari, o'z-o'zini anglash maqsadlari, shaxsiy qadriyatlari to'g'risida bilimlarning mavjudligi bilan bog'liq bo'lib, ular ta'lim jarayonida shakllanadi.
Yoshlarning ma'naviy-axloqiy tarbiyasi o'z hayotiga, Vatanga, dinga, e'tiqodga, ijtimoiy tizimga va davlatga, mehnatga va mehnatga tayyorlikka, atrofdagi odamlarga, fuqarolik-vatanparvarlik tuyg'ulariga, axloqiy madaniyatga, insonparvarlik axloqiy me'yorlariga mos keladigan ijtimoiy xulq-atvor tajribasiga qiymat munosabatini shakllantirishni nazarda tutadi.
Axloqiy tarbiyada shaxsning axloqiy fazilatlari rivojlanadi, masalan, odamlarga ehtiyotkorlik va g'amxo'rlik bilan munosabatda bo'lish, halollik, bag'rikenglik, kamtarlik va noziklik, tashkilotchilik, intizom va mas'uliyat, burch va sharaf hissi, inson qadr-qimmatini hurmat qilish, mehnatsevarlik va mehnat madaniyati, milliy boylikka hurmat.
Bolalar va yoshlarni ma'naviy-axloqiy tarbiyalashda asosiy rolni jamiyat hayotining ijtimoiy, siyosiy, ma'naviy sohasi, ya'ni oila, davlat, ta'lim, fan va din o'ynaydi.
Shunday qilib, zamonaviy jamiyatning madaniy rivojlanishining eng muhim shartlaridan biri bu oila, davlat, ta'lim, fan va din tomonidan har tomonlama amalga oshirilishi kerak bo'lgan yoshlarni ma'naviy-axloqiy tarbiyalashdir.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Каримов И.А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ. Т., «Шарқ» нашриёт-матбаа концерни, 1998, 28-бет
   
2. 
   BARKAMOL AVLOD YILI» DAVLAT DASTURI Vazirlik Hay’atining 2010 yil 9 fevraldagi majlisi 2/2-sonli qarori bilan tasdiqlangan. T. – 2010
   
3. 
   Абдулла Авлоний .“Туркий гулистон ёхуд ахлоқ ”,Тошкент ,”Ўзбекистон “,1992 ,12-бет
   
4. 
   Aliyev A. Ma’naviyat, qadriyat va badiiyat.-T.: Akademiya, 2000.- 631 b.
   
5. 
   Berdiyev G. O’quvchilarda shaxslararo munosabatlarning o’ziga xos xususiyatlari. // Xalq ta’limi, № 6. 2017. 61-65-bet.