Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch Ma’naviyat – beqiyos kuch Inson ma’naviyati va o’zlikni anglash

Ma’naviyat – beqiyos kuch
Ma’naviyat inson ongiga ta’sir ko’rsatadigan, uning dunyoqarashi, tafakkur tarzini muayyan yo’nalishga soladigan yengilmas kuch.
Ma’naviyat asosini jamiyat, millatga xos ma’naviy, madaniy va moddiy asoslar, an’analar, qadriyatlar, turmush tarzi, g’oyalar va qarashlarni ununlashtiruvchi tushunchalar tashkil etadi.
Inson ma’naviyatining shakllanishida tarixiy xotira alohida ahamiyatga ega. Ertalab uyqudan uyg’ongan inson tasodifan o’zining kim ekanligini, ismi, sharifini unitib qo’ysa, atrofidagi yaqin insonlarini tanimay qolsa, bu holat o’sha inson, uning oilasi uchun katta fojia.
Agar millat o’zining kim ekanligini unutsa, bu o’sha millat uchun ulkan halokatdir.
Dunyodagi zo’ravon va tajavuzkor kuchlar qaysi bir xalq yoki mamalakatni o’ziga tobe qilib, bo’ysundirmoqchi, uning boyliklarini egallamoqchi bo’lsa, avvalambor, uni qurolsizlantirishga, ya’ni eng buyuk boyligi bo’lmish milliy qadriyatlari, tarixi va ma’naviyatidan judo qilishga urinadi. O’zligini yo’qotgan millat esa, hamisha qulikka mahkumdir.
Inson ma’naviyati va o’zlikni anglash
Insoniyat bu yorug’ olamda, asosan, besh narsaga, ya’ni “biz kimmiz”, “qayerdan keldik”, “ne yumush bilan mashg’ul bo’ldik”, “nima topdik”, “qayerga ketamiz” kabi hayotiy savollarga turlicha javob topish harakat qiladi. Inson o’zligini anglangan sari bu savollarning javobini topib boraveradi.
O’zlikni anglash, bu urf-odat, an’ana va qadryatlar orqali yon atrofidagilar, ijtimoiy-siyosiy jarayonlarga bo’lgan munosabatini tushunish, anglash demakdir.
O’zlikni anglash uch darajada bo’ladi:
Birinchisi, oilada va uning muhitida individning shaxs darajasi sari shakllanib borishi;
Ikkinchisi, maktab va ma’lum bir jamoalarda o’qishi hamda faoliyat yuritishi orqali boshqalar bilan munosabatda bo’lishi;
Uchinchisi, o’zgalar tomonidan shaxsning baholanishi, nazorat qilinishi va boshqalar tomonidan qadrlanishida kuzatiladi.
Shu bilan birga o’zlikni anglash milliy ong va tafakkurning ifodasi, avlodlar o’rtasidagi ruhiy-ma’naviy bog’liqlik til orqali namoyon bo’ladi.
Insonning insoniyligini belgilovchi muhim xususiyatlardan biri madaniy – ma’naviy sifatlarga ega bo’lishdir.