Yuksalish, rivojlanish va iqtisodiy siyosat Reja; Itisodiy siyosat Yuksalish va rivojlanish

Talabga javob berish va ta'minot tomonidagi vositalar

Ushbu qiyinchilikni qisman bozorlarni sozlashga yordam beradigan mikroiqtisodiy taʼminot tomonidagi siyosatdan foydalanish orqali hal qilish mumkin. Masalan, kasaba uyushmalari yoki ishsizlik sug'urtasi bilan bog'liq qonunlarni o'zgartirish, shuningdek, foiz stavkalari kabi makroiqtisodiy (talab tomoni) omillar tufayli ishsizlikni kamaytirish mumkin.

Tarix fani orqali iqtisodiy siyosat

Birinchi iqtisodiy muammo dastlabki hukumatning vazifalarini bajara olish uchun zarur boʻlgan resurslarni qanday olish edi: harbiylar, yoʻllar va Piramidalarni qurish kabi boshqa loyihalar.

Dastlabki hukumatlar umuman iqtisodiy resurslari uchun mehribon va majburiy mehnatda soliqqa tayangan. Biroq, pul mablag'larini ishlab chiqish bilan birinchi siyosat tanlovi keldi. Hukumat oʻz fuqarolarini soliqqa tortish orqali pul yigʻishi mumkin edi. Biroq endi bu tangani ham buzib, shuning uchun pul taʼminotini oshirishi mumkin.
Dastlabki tsivilizatsiyalar ham ruxsat berish yoki yoʻqligi va savdoni soliqqa tortish toʻgʻrisida qaror qabul qildi. Ba'zi dastlabki tsivilizatsiyalar, masalan, Ptolemaic Misr yopiq valyuta siyosatini qabul qildi va shu bilan chet ellik savdogarlar tangalarini mahalliy pulga almashtirishlari kerak edi. Bu esa tashqi savdoga juda yuqori tarifni samarali toʻladi.
Dastlabki zamonaviy davrga kelib koʻproq siyosat tanlovlari ishlab chiqilgan edi. Savdo siyosati milliy boylik bilan ham, tashqi va mustamlakachilik siyosati bilan ham bogʻliq boʻlgani sababli, merkantilizm va Navigatsiya toʻgʻrisidagi qonun kabi boshqa cheklovli savdo amaliyotlari toʻgʻrisida katta bahslar boʻlib oʻtgan.
XIX asr davomida pul normalari muhim masalaga aylandi. Oltin va kumush turli nisbatlarda taʼminlangan. Qaysi metall qabul qilingani jamiyatdagi turli guruhlarning boyligiga ta'sir ko'rsatishgan.
Davlatimizda iqtisodiy siyosatni rivojlantirishga qaratilgan chora tadbirlar, Prezident
farmonlari, vazirliklar qarorlarining amaldagi faoliyatini ko’p sohalarda ko’rish mumkin. Aholining bandligini ta’minlash kambag’allikni, ishsizlikni qisqartirish,
jamiyatning xarid qurbini oshirish maqsadida ko’p ishlar amalga oshirilyapti.
Tadbirkorlikni ko’paytirish bo’yicha ham ko’plab yangiliklar kiritilmoqda. Kichik tadbirkorlik faoliyatini boshlamoqchi bo’lgan fuqarolarga imtiyozli kreditlar taqdim etilyapti, xoh ishlab chiqarish bo’lsin xoh xizmat ko’rsatish bo’lsin davlat o’z balansidagi bo’sh binolarni nol qiymatda taklif qilyapti. Ko’p yillik muddatga ijaraga beryapti.
Davlatning iqtisodiy siyosatni amalga oshirishdan asosiy maqsadlari:

1. makroiqtisodiy indikatorlarni tahlil qilish va prognozlash asosida iqtisodiyotni boshqarishning bozor mexanizmlarini joriy etish, iqtisodiyotning real

   
   

sektori holati, ichki va tashqi bozorlar konʼyunkturasi hamda global va mintaqaviy iqtisodiy rivojlanish tendentsiyalari bilan bogʼliq holda iqtisodiyotning asosiy sohalarini rivojlantirish strategiyasini shakllantirish;

2. iqtisodiyotning real sektoridagi holatni oldindan baholash indikatorlarini ishlab chiqish va samarali foydalanish tizimini joriy etish;

   
   

3. inson kapitalini yaxshilash va mehnat unumdorligini oshirish, ishlab chiqarish va moliyaviy resurslarni samarali taqsimlash, zarur infratuzilmani shakllantirishga asoslangan iqtisodiy rivojlanishning kontseptual yoʼnalish va vazifalarini ishlab chiqish va ularning amalga oshirilishini taʼminlash;

   
   

4. Oʼzbekiston Respublikasi Markaziy banki, Moliya vazirligi va boshqa idoralar bilan birgalikda makroiqtisodiy barqarorlikni taʼminlash, shu jumladan inflyatsiya darajasini pasaytirish va qoʼyilgan maqsadlarga erishish borasida muvofiqlashtirilgan siyosatni amalga oshirish;

   
   

5. Oʼzbekiston Respublikasi Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi tomonidan ishlab chiqiladigan eksportni qoʼllab-quvvatlash, eksport va importda tarif va notarif tartibga solish siyosatlarini shakllantirish jarayonida faol ishtirok etish;

   
   

6. qishloq xoʼjaligini rivojlantirish strategiyasida koʼzda tutilgan tadbirlar va

   
   

islohotlarning mehnat unumdorligi, mahsulot yetishtirish va qayta

ishlash hajmlarining oʼsishiga, ish oʼrinlari yaratilishiga taʼsirini baholash va
tegishli takliflar ishlab chiqish;

7. iqtisodiy oʼsishning inklyuzivligini taʼminlash, davlat boshqaruvi organlari, nodavlat notijorat tashkilotlari, jamoat tashkilotlari hamda xalqaro moliya institutlari va xorijiy hukumat moliya tashkilotlari bilan hamkorlikda kambagʼallikni qisqartirish boʼyicha strategiya va dasturlarni ishlab chiqish, amalga oshirish va muvofiqlashtirish;

   
   

8. kambagʼallikni qisqartirishning aniq dastak va mexanizmlarini ishlab chiqish, xorijiy tajribani inobatga olgan holda kambagʼallik darajasini aniqlash

   
   

mezonlari va baholash uslubiyatini, ijtimoiy taʼminotning minimal standartlari va meʼyoriy asoslarini ishlab chiqish va joriy etish;

9. barqaror rivojlanish sohasidagi milliy maqsad va vazifalarga erishish chora- tadbirlarini amalga oshirish, yashash minimumi va minimal isteʼmol savatini hisoblash metodologiyasini ishlab chiqish hamda aholi daromadlari

   
   

tabaqalashuvini oʼrganish boʼyicha tizimli ishlarni olib borish hamda ularning

davlat maqsadli dasturlari bilan oʼzaro muvofiqligini taʼminlash;

10. Oʼzbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi bilan birgalikda mehnat bozori va uning tarkibini sifat jihatdan rivojlantirish, ishchi kuchi migratsiyasi jarayonlarini tahlil qilish, takomillashtirish hamda mehnat resurslarini taqsimlash borasida oʼzaro muvofiqlikdagi ishlarni olib borish;

    
    

11. Oʼzbekiston Respublikasi Maktabgacha taʼlim vazirligi, Xalq taʼlimi vazirligi, Oliy va oʼrta maxsus taʼlim vazirligi, Sogʼliqni saqlash vazirligi, Jismoniy tarbiya va sport vazirligi hamda Madaniyat vazirligi bilan birgalikda inson kapitalini rivojlantirish boʼyicha dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirish;

    
    

12. hududlarning tabiiy xomashyo va mehnat resurslarini hamda "nisbiy ustunliklarini" inobatga olgan holda ularni rivojlantirishga turtki beradigan omillar va yoʼnalishlarni belgilab olish hamda amalga oshirish;

    
    

13. hududlarni kompleks ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish chora-tadbirlari doirasidagi loyihalarni oʼz muddatida va sifatli bajarishga toʼsqinlik qiluvchi tizimli muammolarni aniqlash va bartaraf etish, hududlararo rivojlanishning tabaqalashuvini qisqartirish choralarini koʼrish;

    
    

14. hududlarda sanoat zonalarini tashkil etish, ularni joylashtirish yuzasidan uslubiy qoʼllanmalarni ishlab chiqish, ularni rivojlantirishga qaratilgan yagona davlat siyosatini amalga oshirish;

    
    

15. ilgʼor xorijiy tajribani oʼrgangan holda hududlarni rivojlantirishning milliy metodologik asoslari va yondashuvlarini ishlab chiqish va takomillashtirish;

    
    

16. mamlakatda kichik va oʼrta biznesni hamda tadbirkorlikning barcha shakllarini rivojlantirishga qaratilgan yagona davlat siyosatini yuritish;

    
    

17. iqtisodiy oʼsishni taʼminlashda kichik va oʼrta biznesni muhim drayverga aylantirishning kontseptual va strategik yondashuvlarni hamda sohani rivojlantirish borasida fundamental toʼsiq va muammolarni bartaraf etish chora-tadbirlarini ishlab chiqish va amalga oshirish;

    
    

18. kichik va oʼrta biznes subʼektlari toifasiga oid mezonlarni belgilovchi, shuningdek, ularning huquqlariga taalluqli normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish va amalga oshirish;

    
    

19. tadbirkorlik subʼektlarini qoʼllab-quvvatlashning moliyaviy va nomoliyaviy choralari - yangi vositalar va axborot tizimlarini yaratish, kreditlashning mavjud mexanizmlari va qoʼllab-quvvatlash vositalari orqali ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan yuqori samara beruvchi yoʼnalish va loyihalarni amalga oshirish;

    
    

20. Tadbirkorlikni qoʼllab-quvvatlash jamgʼarmasi faoliyatini doimiy ravishda takomillashtirish orqali resurslardan foydalanish imkoniyatini kengaytirish va uni samarali boshqarish tizimini yoʼlga qoʼyish;

    
    

21. vakolatli davlat organlari bilan birgalikda iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish maqsadlaridan kelib chiqib hamda iqtisodiy oʼsishga taʼsiri nuqtai nazaridan samaradorligi past boʼlgan yoʼnalishlarni aniqlash asosida davlat ishtiroki mavjud tarmoq va korxonalarni isloh qilish boʼyicha takliflarni ishlab chiqish orqali yaxlit davlat siyosati amalga oshirilishida ishtirok etish;

    
    

22. davlat ishtirokidagi korxonalarni isloh qilish jarayonlarini samarali tashkil etish uchun zarur boʼlgan sharoitlarni yaratish, xususan ular tomonidan ishlab chiqariladigan mahsulot va xizmatlarning erkin va raqobatbardosh bozorini shakllantirish bilan bogʼliq tarkibiy islohotlarning ishlab chiqilishi va amalga oshirilishini taʼminlash;

    
    

23. davlat ulushi mavjud strategik tarmoq va korxonalarda mehnat unumdorligini, energiya va boshqa ishlab chiqarish resurslari tejamkorligini oshirish hamda mahsulot tannarxini kamaytirishda zamonaviy mexanizm va yondashuvlarning qoʼllanilishi boʼyicha chora-tadbirlarni muvofiqlashtirishda ishtirok etish;

    
    

24. mamlakatni iqtisodiy rivojlantirish strategiyasidan, shu jumladan oʼrta va uzoq muddatli tashqi iqtisodiy muvozanatligini taʼminlash maqsadlaridan kelib chiqib, xalqaro iqtisodiy hamkorlikning ustuvor yoʼnalishlari boʼyicha takliflarni ishlab chiqish;

    
    

25. iqtisodiy sohada turli integratsiya birlashmalari (MDH, YeOII va boshqalar) bilan, respublika hududlari xorijiy davlatlar hududlari bilan, shu jumladan chegaraoldi hamkorlikning mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish istiqbollariga taʼsirini keng qamrovli tahlil qilish va kengaytirish boʼyicha takliflar ishlab chiqish;

    
    

26. vakolatlar doirasida xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan muzokaralarda Oʼzbekiston Respublikasining iqtisodiy manfaatlarini ifodalash, belgilangan tartibda va xalqaro huquq bitimlariga muvofiq boshqa davlatlarning vakolatli tashkilotlari bilan iqtisodiyot va sanoatni rivojlantirish masalalari boʼyicha hamkorlik bitimlarini tuzish;

    
    

Va shunga o’xshash yana ko’p yo’nalishlarni o’z ichiga oladi.

Oʼzbekistonda iqtisodiy oʼsishning yuqori surʼatlarini taʼminlash omillari va natijalari:
Oʼzbekistonda mustaqillik yillarida olib borilgan islohotlar orqali iqtisodiyotning barqaror oʼsishi taʼminlandi, makroiqtisodiy va moliyaviy barqarorlik mustahkamlandi, iqtisodiyot va uning ayrim sohalari oʼrtasidagi mutanosiblik kuchaydi; bozor mexanizmining tarkibiy qismlari qaror topdi va uning infratuzilmalari vujudga keltirilib, rivojlantirildi.
Mamlakatimizda iqtisodiy oʼsishning yuqori surʼatlarini taʼminlanish maqsadida quyidagi jarayonlarning amalga oshirilishiga katta eʼtibor qaratildi:

• keng koʼlamdagi tizimli bozor islohotlarini izchil amalga oshirish;

  
  

• xorijiy investitsiyalarni jalb qilish chora-tadbirlarini kuchaytirish;

  
  

• iqtisodiyotda chuqur tarkibiy oʼzgarishlarni amalga oshirish;

  
  

• ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish va yangilash;

  
  

• eksportga ixtisoslashgan yangi tarmoq va korxonalarni barpo etish;

  
  

• kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirishga qaratilgan, har

  
  

tomonlama puxta oʼylangan siyosatni amalga oshirish.

http://fayllar.org