Yunoncha : Ἀgrípas milodiy 1-asrning oxirlarida yashagan pirronist faylasuf

Kitob	Inglizcha sarlavha
yunoncha sarlavha
VII-VIII	Mantiqchilarga qarshi	Irὸs lógos / Mantiqiy ijobiy tomonlar
IX–X	Fiziklarga qarshi	Irὸs physokos / Pros Physikous
XI	Etikachilarga qarshi	Inrὸs ἠthikos / Pros Ethikous

Eski [ tahrirlash ]

1562-yilda Genrikus Stefanus tomonidan Jenevada Sextus konturlarining lotin ^tiliga ta’sirchan tarjimasi nashr etilgan ^[16] va undan keyin 1569-yilda Gentian Hervet tarjimon sifatida to‘liq lotincha Sextus nashr etilgan. birinchi marta 1621 yilda. Stefan uni lotin tiliga tarjimasi bilan na 1562 yilda, na 1569 yilda nashr etmagan, na 1619 yilda ikkinchisining qayta nashrida chop etilmagan.
Sextusning konturlari 16, 17 va 18-asrlarda Evropada keng o'qilgan va Mishel de Montaigne , Devid Xum va Georg Vilgelm Fridrix Xegelga va boshqalarga katta ta'sir ko'rsatdi. Sextus g'oyalarini tarqatish uchun yana bir manba Per Baylning lug'ati edi . Pironizm merosi Richard Popkinning " Erasmusdan Dekartgacha bo'lgan skeptitsizm tarixi" va "Pirronizmga yuqori yo'l" kitoblarida tasvirlangan . Sextus qo'lyozmalarining antik va o'rta asrlarda uzatilishi Lusiano Floridi tomonidan qayta tiklangan.Sextus Empiricus, Pironizmning tiklanishi va uzatilishi (Oksford: Oxford University Press , 2002). Uyg'onish davridan boshlab frantsuz falsafasi doimiy ravishda Sextus ta'sirida bo'ldi: 16-asrda Montaigne , 17-asrda Dekart , Blez Paskal , Per-Daniel Huet va Fransua de La Mothe Le Vayer , ko'plab "falsafalar" va yaqinda. Mishel Onfray kabi munozarali shaxslar Sextusning radikal skeptitsizmi va dunyoviy yoki hatto radikal ateizm o'rtasidagi to'g'ridan-to'g'ri aloqada. ^[18]
Мк

Enesidem davriga kelib skeptitsizm “Yangi Akademiya”da hukmronlik qila boshlaydi. Platonning hissiy bilishning ziddiyatligi, oquvchanligi to‘g ‘risidagi fikrlariga asoslanib, Arkesilay va Karneadlar bilish masalalarini yangicha talqin etishadi. Mutaxassislar skeptitsizmning pirronizm va “Yangi Akademiya”dagi ko‘rinishlari o ‘rtasidagi tafovutni farqlashadi. Bu farqni antik dunyo tarixchisi va skeptitsizmi nazariyotchisi Sekst Emperik ham o‘rganadi. Akademiya skeptiklari fikricha, qarama-qarshi fikrlar, masalan, yaxshi yoki yomon, ehtimol tarzida bo‘lishi mumkin. Birorta narsani yaxshi yoki yomon deb tusmol qilishning shu davr urf-odatlaridan zaruriy tarzda kelib chiqishi shart emas. Bu — shunchaki urf-odatlarga “ergashish” natijasi. Enesidemning ikkinchi kitobi eleychilarga m a’lum bo‘lgan “harakat”, “o ‘zgarish”, “tug‘ilish” va “o‘lish” tushunchalarida yashiringan ziddiyatlarga bag‘ishlangan. Uchinchi kitobda hissiy mushohada va tafakkur, to‘rtinchi kitobda xudolami, tabiatni bilish mumkin emasligi masalalari tadqiq etilgan. Ularda qarama-qarshilar teng kuchli degan fikr asoslanadi. Beshinchi kitobda “sababiyat” tushunchasi tadqiq qilinadi. Sabab deganda, boshqa birorta hodisani keltirib chiqaruvchi hodisa tushuniladi. Masalan, Quyosh tolaning qizishi, erishi sabablidir. Sabablar turli xil bo‘ladi.

1. “0 ‘zida mujassamlangan”, y a’ni u mavjud bo‘lgan ta’sir bor, yo‘qolishi bilan, u ham yo‘q bo‘ladi. Masalan, arqon bilan bog‘lab tortish-bo‘g‘ish sababi.
2. 0 ‘zaro birgalikda sabab bo‘lish. Masalan, omochning harakati uning tortayotgan ho‘kizlar kuchi bilan belgilanadi.
3. “Bir-biriga yordam beruvchi”. Masalan, ikkita kishi qiynalib qilayotgan ishga uchinchi kishi yordam beradi. Bulardan Enesidem skeptik xulosa chiqaradi: sababiyat mavjud bo‘lishi ham, bo‘lmasligi ham mumkin.
Enesidem miloddan avvalgi 43-yilda yozgan asarida skeptiklar ta’limotini himoya qilishga qaratilgan 10 metafora yoki argumient keltiradi. Ular quyidagilardan iborat:
1. Tirik mavjudotlar turlari o‘rtasidagi farq shundan dalolat beradikiu yo bu obyektning “g ‘oyalari” turfa xildir, negaki, ular nisbiydirlar.
2. Odamlar o'rtasidagi farq yuqoridagidan dalolat beradi.
3. Sezgi organlarimizning tuzilishi va ular uyg‘otadigan taassurotlar ham turlicha (masalan, Sharqda badbo‘y hid taratishiga qaramay, xushtam meva bor).
4. Turli holatlarda idrok jarayonlari turlicha kechadi, masalan. tushdagi va tetiklikdagi hamda yoshlikdagi va keksalikdagi idrok qilish. Yoki, aytaylik, kuchli shamol toMqinlari yosh yigitga maroq baxsh etsa, keksa kishiga bu yelvizak bo‘lib tuyulib, etini junjuktiradi. Yoinki, masalan, suvga solingan tayoq bizga singanday ko‘rinsa, kvadrat shaklidagi minora uzoqdan aylanadek ko‘rinadi.
5. Obyektlar hech qachon sof holda namoyon boMmaydi, ular hamisha muhit ta ’sirida boMadi, masalan, havoning ayni holati bois yanglishish yuzaga keladi, xususan, kunduzi yashii tusda boMgan maysa, kechga borib sargMsh boMib ko'rinadi.
6. Idrokning turfa xilligi predmetlar sifatlarining turfa xilligidan kelib chiqadi. Masalan, bir qum zarrasi paypaslab ko‘rganda, g‘adirbudur boMib tuyulsa, boshqa barmoqlar orasidagi boshqa qum donachalari yumshoq va silliq taassurotlarini uyg‘otadi.
7. Umuman nisbiylik mavjud.
8. Idrok sofligiga bogMiq boMgan taassurotdagi farq. Masalan, quyoshga nisbatan sariqroq boMib ko‘rinadigan kometa, unga qaraganda kuchliroq taassurot uyg‘otadi.
9. Turmush tarzlari, axloq kodekslari, qonunlar, miflar va falsafiy taMimotlar turfa xildir Agripp Enesidemning mazkur 10 ta argumentini 5 taga keltiradi:
1. Bir obyektning turli nuqtai nazardan olib qaralishi.
2. Isbotlash jarayonining cheksiz davom etishi, isbotlaming o‘zlari isbodanishi zarur boMgan farazlarga tayannishi va shu tariqa jarayonning cheksiz davom etishi.
3. Odamlamiing turli temperamentlaridan kelib chiqib, obyektlarni turlicha idrok qilishlari, shuningdek, idrok jarayoniga idrok qilinayotgan obyektning boshqa obyektlar bilan aloqasining ham ta ’sir ko‘rsatishi.
4. Cheksiz isbotlash jarayonidan qochish maqsadida dogmaga aylanish (umum e’tirof etilib, deyarli chinligiga isbot talab qilinmaydigan farazlaming tasodifiy xarakteri).
5. Yopiq doira yoki o'zi isbot^a ehtiyojmand har qanday isbotni ishonchli xulosa sifatida qabul qilish