Yuqori darajali tenglamalar
Misol-3. (x2–4x+6)2–4(x2–4x+6)+6=x. Mashqlar
Download 31.72 Kb.
|
12-YUQORI DARAJALI TENGLAMALAR
Misol-3. (x2–4x+6)2–4(x2–4x+6)+6=x.
Mashqlar Bikvadrat tenglamalarni yeching.
Qaytma tenglamalarni yeching.
6.94. f(f(x)) = xko‘rinishidagitenglamaniyeching.
12-mavzu.Bikvadrat tenglama. Qaytma tenglama. f(f(x)) = x ko‘rinishidagi tenglama. Mashqlar Bikvadrat tenglamalarni yeching.
Qaytma tenglamalarni yeching.
Bezu1 teoremasi P(x) ko‘phadnix–aikkihadgabo‘lgandabo‘linmaQ(x) va qoldiqR(x) bo‘lsin: P(x) = (x–a) Q(x) + R(x). Agarbumunosabatgax=aqo‘yilsa,P(a) = 0 ∙ Q(a) +R(a) = R(a) = rhosilbo‘ladi.Shutariqaushbuteoremaisbotlanadi: Teorema (Bezu). P(x) = a0xn + a1xn–1 + ... + an–1x + anko‘phadnix–aga(a 0)bo‘lishdanchiqadiganrqoldiqshuko‘phadningx = adagiqiymatigateng,r = P(a). Misol-1. 1)x5+x+20nix+2gabo‘lishdanchiqadiganqoldiqr=(–2)5+(–2)+20= –14. 2)x5+x+34nix+2gabo‘lishdanchiqadiganqoldiq r=(–2)5+(–2)+34=0.Demak, x=–2soni shu ko‘phadning ildizi. Natijalar.nNbo‘lganda: 1) xn–anikkihad x–a ga bo‘linadi. Haqiqatan, P(a)=an–an=0; 2)xn+anikkihadx–agabo‘linmaydi.Haqiqatan,P(a)=an+an=2an0; 3)x2n–a2nikkihadx+agabo‘linadi.Haqiqatan,P(–a)=(–a)2n–a2n=0; 4)x2n+1–a2n+1ikkihadx+agabo‘linmaydi.Haqiqatan,P(–a)=(–a)2n+1–a2n+1=–2a2n+10; 5)x2n+1+a2n+1ikkihadx+agabo‘linadi.Haqiqatan,P(–a)=(–a)2n+1+a2n+1=0; 6)x2n+a2nikkihadx+agabo‘linmaydi.Haqiqatan,P(–a)=a2n+a2n=2a2n0. Gorner sxemasi P(x) = a0xn + a1xn–1 + ... + an–1x + anko‘phadnix–aga(a 0)bo‘lishdanchiqadiganrqoldiqni aniqlashniGorner2sxemasi debataluvchiusulniko‘rib chiqamiz. P(x) = (x–a) Q(x) + r (1) bo‘lsin. Bunda Q(x) = b0xn–1 + b1n–2x+... + bn–1bo‘lsin. (1)daxningbirxildarajalarioldidagikoeffitsiyentlarnitenglashtiribquyidagigaegabo‘lamiz: a0=b0; a1=b1–ab0; a2=b2–ab1; … an–1=bn–1–abn–2; an=r–abn–1. Bundanko‘rinadiki,b0=a0,bk=abk–1+ak,k = 1,2,...,n–1,r = an+abn–1. Bo‘linmavaqoldiq quyidagi jadvalyordamidatopiladi:
Misol-2. x3+4x2–3x+5ko‘phadniGornersxemasidanfoydalanibx–1 gabo‘lishnibajaramiz:
Demak,x3+4x2–3x+5=(x–1)(x2+5x+2)+7. Misol-3. P3(x)=x3–3x2+5x+7 ni2x+1 ga bo‘lishdanhosil bo‘lgan qoldiqni toping. Yechish. . Teorema-2. Agar a soni P(x) ko‘phadning ildizi bo‘lsa, P(x) ko‘phad x–a ikkihadga qoldiqsiz bo‘linadi. Isbot.Bezuteoremasigako‘ra,P(x)nix–agabo‘lishdanchiqadiganqoldiqP(a)gateng,shartbo‘yichaesaP(a)=0.Isbotlandi. Ko‘phadni ildizi Teorema-2 P(x)=0tenglamaniyechishmasalasiniP(x)ko‘phadnichiziqliko‘paytuvchilargaajratishmasalasigakeltirishimkoniniberadi. Natija-1. AgarP(x) ko‘phadharxila1,...,anildizlargaegabo‘lsa,u (x–a1)∙...∙(x–an)ko‘paytmaga qoldiqsizbo‘linadi. Natija-2. n-darajaliko‘phadntadanortiqharxilildizgaega bo‘la olmaydi. Misol-3. (x2–4x+6)2–4(x2–4x+6)+6=x. Mashqlar 6.152.P(x)ko‘phad D(x)ko‘phadgabo‘linadimi:
6.155. Bo‘lishdagi qoldiqni toping:
6.156. m ning qanday qiymatlarida3x4–2x3–m2x–2ko‘phadx–2gaqoldiqsizbo‘linadi? 6.157.mningqandayqiymatlarida3x3–4x2–mx–1ko‘phadx+1gabo‘linmaydi? 6.158.avabningqandayqiymatlarida2x4+ax3+bx–2ko‘phadx2–x–2uchhadgaqoldiqsizbo‘linadi? 6.159.mvanningqandayqiymatlaridax3+mx+nko‘phadx2+3x+10uchhadgaqoldiqsizbo‘linadi? 6.162.GornersxemasiyordamidaP(x)ko‘phadniD(x)ikkihadgaqoldiqlibo‘ling:
1EtyenBezu(1730 – 1783) – fransuzmatematigi 2HornerUilyam(1786–1837) – inglizmatematigi Download 31.72 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling