Yuqori molekulyar birikmalar fanidan

Yozilish va aytilishi	Belgisi
Aniklovchi tenglama
Nisbiy qovushqoqlik		-eritmani oqish vaqti -erituvchining oqish vaqti
Solishtirma qovushqoqlik
Keltirilgan qovushqoqlik
Xarakteristik qovushqoqlik
Logarifmik keltirilgan qovushqoqlik

Xarektiristik qovushqoqlik -ning o’lchov birligi:

; , , , .
Ko`proq birinchi uchtasi ishlatiladi va ular bir-bir bilan quyidagicha bog’langan
Suyultirilgan eritmalarda polimerlarning qovushqoqligini tajribada aniqash uchun viskozimetrlar qo`llaniladi har xil ko`rinishlarda bo`lishi mumkin, lekin ko`proq Ostvald va Ubbelode vizkozimetrlari qo`llaniladi.
Ma`lum bir erituvchida qovushqoqlikni o`lchash uchun shu erutuvchi uchun viskozimetr va uni kapillyarini o`lchamlari tanlab olinadi. Buning uchun Puazeyl teglamasidan foydalanish kerak:
(12)
- kapillyar uzunligi.
- rituvchining qovushqoqligi.
balandligi.
- erituvchining zichligi.
oqish vaqti.
Misol suv uchun:
Xarakteristik qovushqoqlik -ning qiymatini topish uchun, tajribada topilgan kattaliklarni kontsentratsiya bo`yicha nolga intiltirish kerak. Bu tenglamalarni kontsentratsiya bilan bog’lovchi tenglamalar deyiladi.
Umumiy xolda xarakteristik qovushqoqligini kontsentratsiya bilan bog’lovchi tenglamani quyidagicha yozish mumkin:
(13)
Bu erda ikkinchi, uchinchi va hakazo xadlar molekulalararo ta`sirlashuvni xisobga oladi.
Bu erda, – bir–biriga qo`shni molekulalar orasidagi aloqani hisobga oladi,
– ikkinchi va uchinchi molekulalar orasidagi aloqani
hisobga oladi va xakozo .
Muayyan holatlar uchun polimerlarning qovushqoqligini aniqlash uchun bir nechta mualliflar tomonidan turli tenglamalar taklif qilingan, amalda quyidagi tenglamalar ko`proq ishlatiladi:
(4) Xagginsa
(5) Shults-Blashke
(16) Kremer
(17) Martina
Bu tenglamalardagi - Xaggins, - Shul’ts –Blashke, -Kremer va - Martin doimiyliklari deb yuritiladi
Bu doimiyliklar makromolikulalar bilan erituvchi molekulalari o`zaro aloqasini xarakterlaydi va eritmaning kontsentratsiyasiga bog’liq.
Xaggins va Shul’ts –Blashke tenglamalari eritma kontsentraiyasi uncha katta bo`lmaganda, ( ), ya`ni qiymatlari oraligida ishlatiladi. eritma kontsentratsiyasining keng oraligida Martin tenglamasini ishlatish ma`qul. Bu tenglamalardagi doimiyliklarni soniy qiymatlari erituvchining termodinamik xususiyati va polimerlarning strukturasiga bog’liq. Termodinamik «yaxshi» erituvchilarda odatda Xaggins doimiylgi va “θ”-erituvchida esa qiymatiga ega. Undan tashqari ko`pincha qiymatiga ega bo`ladi.