Yuridik psixologiya

Affektsiz sodir bo’ladigan «portlovchi» emosional holatlarga kuyidagilar tegishlidir:
1. Ongning torayishini affektiv holatning shakllanmaganligi introspeksiyada (o’z-o’zini kuzatishda) ekspertlanuvchi qobiliyatining saqlanganligi, holatni qabul qilshning yetarli, to’la va aniq darajada shayligi, maqsadga muvofiq yo’nalishning borligi harakatni realizasiya qilishning muhim vositasidir va bular tergovdan oldin va mazkur jarayonda ijobiy natijalar berishi mumkin.
2. Axloq saqlashning muvofiqligi.
Buning uchun faol rol o’ynovchini ko’rsatib berish shart, chunki munozarali vaziyatda ekspertlanuvchi tashabbus ko’rsatishi mum­kin. Maqsadga erishuvda to’g’ri vositalaridan foydalanish, ekspressiv affektning xarakterli belgisi bo’lib, affektning rasional (oqilona) boshqarish yo’li hisoblanadi. Murakkab faoliyatni boshkarish extiyoji sifatida akt tuziladi.
3.G’ayriqonuniy xarakatning impulsivligi qaysiki tashqi ko’rinishi yumshoqroq sifati, farqi va o’zaro ajralib turuvchi bosqichning emosional jarayoni asosida namoyon bo’ladi.
4.Emosional holatni kechirishning xususiyatlari va kechinmalarni mazmunining mas’ulligi va bo’ndan keyingi sharoitlarda emosional holatning moslashuvi albatta psixologik qonuniyatlariga mos keladi.
5. Emosional, intelektual va fizik belgilarning yo’qligi oddiy emosional holatlarda kuchsiz intensiv energetik kuvvatlar bilan bog’langanlikni bildiradi. Gohida emosiyaning kuchayishi bilan aniqlanadigan shartli reaksiyaning ta’sir etishi, ko’pincha shubhalarni bartaraf qilishga, jinoyat sodir qilingan joydan yashirinishga olib keladi, buni biz ikkinchi darajadagi affekt emas, deb hisoblaymiz.
Patologik affekt va boshqa klinik holatlarga tegishli bo’lgan hodisalar haqida mualliflar bir ovozdan tasdiqlaydilarki, ong darajasini torayishi affektning portlash jarayonida insonni butunlay yo’ldan adashtiradi, psixik kechinmalarning buzilishiga olib keladi, buning oqibatida fikrlar aloqadorligi buziladi, barcha bog’lanishlar fiziologik affektdan ajralib turadi.