Юридика факультети ӯқитувчиси Аманиязова Света Байниязовнанинг “юристнинг ёзма нутқИ”

Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

• Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети

Юридика факультети

ӯқитувчиси Аманиязова Света Байниязовнанинг “ЮРИСТНИНГ ЁЗМА НУТҚИ”

Фанидан ПРЕЗЕНТАЦИЯСИ

2021-2022 ӯқув йили

Мавзу 5. Юридик матн структураси.

1. Матн ҳақида умумий маълумот.

2. Матн турлари.

3. Матнни қисқартириш ва кенгайтириш.

4. Матн тузиш қоидалари.

Маълум бир воқелик ҳақида маълумот берувчи, бир ёки бир неча гаплардан иборат бўлган нутқий бутунлик матн деб аталади.

Матн оғзаки ёки ёзма бўлиши мумкин.

Матн турлари:

1. Диологик матн;

2. Тавсифий (монологик) матн;

Диологик матн сўзлашув ва бадиий услубга хос бўлади.

Маълум бир воқеа ва ҳодисалар, нарса ва шахсларни тасвирлаш, тавсифлаш, изоҳлаш, хабар бериш ҳақидаги нутқий бутунлик тавсифий (монологик) матн дейилади.

• Тавсифий матн илмий, публицистик, расмий, бадиий услубга хос бўлади.
• Мақола, иншо ҳам тавсифий матннинг бир тури саналади.

Матнни қисқартиш қуйидагича амалга оширилади:

1. Матн таркибидаги асосий фикрларни ифодаловчи абзацлар ажратиб олинади;

2. Ажратиб олинган абзацлар ичидан асосий фикрни ифодаловчи гаплар белгилиб олинади.

3. Матнда белгилаб олинган гаплар дафтарга кўчирилади.

Матнни кенгайтириш қуйидагича амалга оширилади:

Матнни кенгайтириш қуйидагича амалга оширилади:

1. Матндаги асосий фикрга ўз мустақил, ижодий фикрни баён этиш;

2. Матннинг кириш, асосий қисм ва хулоса ҳамда тавсияларига ўз мулоҳазаларини билдириш.

Матн тузиш қоидалари

Матн тузиш қоидалари

1.Матннинг қайси нутқ услубида ёзилишини олдиндан аниқлаш керак.

2. Ихтисосликка оид сўз ва терминларни тўғри танлай олиш ва ўринли жойлаштириш лозим.

3. Сўз ва терминларни имло қоидалари асосида тўғри ёзиш керак.

4.Матндаги гапларнинг қисқа ва содда, аниқ ва равон ифодаланишига алоҳида эътибор қаратиш керак.

• Бир хил маъноли ифодаларни нутқда ортиқча киритиш мантиқийликнинг бузилишига сабаб бўлади.

Бир хил маъноли бирдан ортиқ ифодалар плеоназм деб юритилади: мен, ўзим, шу бугун, бугундан бошлаб каби.

Мантиқий алоқалар ва муносабатларни ифодалашнинг муҳим воситалари:

Мантиқий алоқалар ва муносабатларни ифодалашнинг муҳим воситалари:

- кириш сўз;

- кириш бирикмалар;

-ёрдамчи сўзлар;

- боғловчилар;

• юкламалар ҳисобланади.

Улардан тўғри фойдаланиш яхши нутқ яратишнинг гарови ҳисобланади.

Гаплар орасида мантиқийликнинг бузилишига таъсир этувчи мезонлар қуйидагилар
Синтактик қурилмаларни танлашда юз берадиган хатолар

Талабалар учун академик хат ёзиш қобилияти нима учун керак?

• Ўқиш жараёнида - иншо тайёрлаш учун, курс ишлар, нутқлар, битирув ишини ёзиш учун (магистрлик диссертацияси).
•  
• Профессионал ҳаётда — зая ариза, ҳисоботлар , матбуот релизлари, нутқларни тайёрлаш учун.
•  
• Ҳар қандай ҳолатда – диққатни, мантиқий ўйлашни, фикрлашни чиниқтириш учун.

Реферат	Публицистик асарлар
Маъруза	Эълон
Эссе	Туш таъбири
Курс иши	Рецепт
Тезислар	Телеграмма
Илмий мақола	Шахсий ҳужжатлар
Дарслик	Хат
Рецензия	Кундалик
Ҳисобот	Бадиий асарлар
Монография
Диссертация
Автореферат

Академик ва академик эмас матнлар

Эътиборингиз учун рахмат!

• Эътиборингиз учун рахмат!