Танланган асарлар


Download 1.29 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/11
Sana15.01.2023
Hajmi1.29 Mb.
#1094567
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
Dilshodi Barno Tanlangan asarlar



« ■ 1 М
*

 
* М
а б ъ
&
'
-
илшод
ТАНЛАНГАН 
АСАРЛАР
ҒАФ.УР Ғ У Л О М Н О М И Д А Г И
А Д А Б И Ё Т ВА С А Н Ъ А Т Н А Ш Р И Е Т И
Т О Ш Қ Е Н Т — 1972
www.ziyouz.com kutubxonasi


У9
Д 51
Н а ш р га
тай ер л о вч и
М . Қ О Д И Р О В А
Д и л ш о д
Т ан л а н г а н а с а р л а р . (Н а ш р г а
тай ёр л о в ч и М . Қ о - 
д и р о в а ) . 
Т „ Ғ а ф у р
Ғ улом
н о м и д аги
А д аб и бт 
ва с а н ъ а т нашриёт1<,1972.
9 6 бет. Т и р а ж и 25000 (У зС С Р Ф а н л а р акад ем и яси н и н г 
А. Н ав о и й н о м и д аги а д а б и ё т м у аей и ).
Д и л ь ш а д . И з б р а п ш е п р о и зв ед еи и я.- 
№ 311—71
Н а в о и й н ом ли У зС С Р Д а в л а т
кутуб хон аси
И и д екс— 7— 4— 3
www.ziyouz.com kutubxonasi


СЎЗ БОШИ
Б а р н о қ ў л и ғ а бер қ о га з , б и тсу н к и ҳукм нн, 
Т о э л и ға с а о д а т и р ш о д б ў л м аса-б ў л м ас!
Д и л ш о д 1215 (1800 м ел о д и й ) й и лд а У р атеп а (ш ои ра 
б у ерни И с тр а в ш а н д е б ҳ а м а та й д и ) ш аҳ р и д аги собиқ 
М ир М у ш о к м аҳ а л л а с и д а ту ги л д и . О т ас и Р а ҳ и м қ у л
ш оир т а б и а т киш и эд и . У
У р а т е п а д а олиб б о р и лган
ж ан гл ар и и и г б и р п д а ҳ а л о к б ўлган , о н аси э с а 1813 и и лд а 
в аб о к а с а л и д а н в а ф о т эт ган . 
14 ёш и д а
о т а-о н аси д ан
етим қ о л га и Д и л ш о д 90 с ш д аги к ат т а бибиси би лан
ип йигнриб кун к еч и ри ш ар эд и . У р атеп а ў зн нинг геогра- 
ф н к қ у л а й ш арои ти , об -ҳ аво си , таб и и й б о й ли к ла р и ва 
а ж о й и б экн н м ай д о н л а р и б н лан м аш ҳ у р эди.
У р атеп а X V III аср ў р т а л а р н д а х о н л и к л ар н и н г к у р аш
м ай д о н и га а й л ан и б қ о л га н эдн. Б у ер га Ш а р қ д а н Қ ў қ о н
хонлиги, Ш и м о лд ан Б у х о р о а м н р л и ги т е з-т е з бости риб 
кириб, тал а н ч и л и к у р у ш л а р и олиб б о р и ш ар эди.
Қ ў қ о н хони У м ар х о и 1816— 17 й и л л а р д а У ратепани 
босиб оли б, кў п гн н а а си р л а р н и Қ ў қ о н га
келти ради . 
Б у л а р о р а си д а 17 я ш а р Д и л ш о д ҳам б о р эди.
У зииииг гў зал л и ги в а
н ози к т а б ъ и б и лан а ж р а л и б
т у р га н Д и л ш о д н и 3 к у н д ан кей ин ю винтири б, кийинтн- 
риб У м ар х о н ҳ у зу р и га о л и б б о р а д и л а р . Х он Д н л ш о д - 
нинг ш о и рали ги ки би ли б қолн б, 
ун и синаб кў р м о қ ’ш 
б ў л ад и ва курси у с ти д а т у р га н би р ан орн и кўрсатиб:
—■
Б у ан о р га не д ею р сан ?— дей ди .

И чин қ о н ға т ў л д и р н б с а н ,-~ д е б
ж а в о б
б е р ад и
Д и лш од ,
3
www.ziyouz.com kutubxonasi


Б у н д а п ғ а э а б л а и г а и хоп д а р ҳ о л м аҳ р ам и н н ч н қ и р а- 
д и ва у « у ж ар » қ и зк и с ар о З д а н цувии ш и б у ю р ад и .
Я р и м к е ч а д а Д и л ш о д и и би р ш ай х Қ о ж а К а л о н ма- 
ҳалласи нш хг нм ом н Т ош М а х д у м л а р ҳ о вли си га к и р ш и б
ю б о р ад н . М а х д у м к и н г са к с о н д а н о ш ган м а к т а б д о р онасн 
қи зн и қ у чо қ
очи б қар ш н с л а д и
в а бп р 
неча к у н д аи
кейин Д и л ш о д н и и г р о зн лн гш ш олн б, уии 50 ё ш д а н ош - 
ган ў ғли Т ош М а х д у м га н и ко ҳ л аб б е р ад и . Т ош М ахд ум
м а с ж и д г а имом, он аси э с а қ и э л а р га м а к т а б д о р экан.
В а та н н д ан , қ а в м -қ а р и н д о ш л ар и д а н ж у д о б ў л ган қиз- 
нипг б у о н л а д а ҳ у р м ат топпш и к ат т а б а х т ади . Ш ои ра:
Б ў л д у н о зо д , илкидш ) қолди м тирик,
У ш б у к у л б а а ҳ л и га б р л д у м ш ерик,
д е б и л м -м а ъ р и ф а т т ар қ а ту в ч н ш у о и л а га
қ ўш и лган и - 
д а н қ ан о ат ҳосил қ чл ад и . Б у е р д а Д и л ш о д турки й л аҳ - 
ж а н и м у к ам м а л ў р ган и б оли б, қ ай н а н ас и б и лаи д а р с
б е р а бош л ай д н . Қ а й н а п а с и 9 9
ё ш л а в а ф о т этгандмн 
кеЛин м ак т а б д о р л н к н и ў зи га к а с б қн лн б о л ад и . У бир 
и л еи аи л й си д а:
И и ги р м а Йнл м ак т а б очд н м қи э ло р а,
Ҳ и рси н б а л а н д б ў л д и дои м аш ъ о р а,
д е б ё зад и , Ш о и р а 57 ёш н д а Т ош М ахд ум ҳ а м д у н ёд ан
ў тад и . М у л л а Т о ш М ах д у м д ан 8 ф а р з а н д бўлиб , ул ар - 
д а н икки ўкил, бн р қн з ҳ а ё т қ о л ад и , холос.
Ш онра ў з у.мринннг я р м н д а я кўпнн и нлм голи бларн - 
ни ў қ в тн ш га с ар ф л а д н . 
У ларн и
с а в о д л н
қ н лн ш — 
ҳ аётн н
ва ж а м и я т и и
гў за л л а ш т н р а д н , 
д е б
ўйлай- 
д н . 
У м актаб н и , 
бн ли м
олнш ни, 
китобни 
тарғи б 
қи лад и ,
Э нг яқи н д ў с ту а зи з, ҳ а м д а р д у д а р м о н д у р
китоб,
Ҳ ам д ам и м , ^ а м су ҳ б ат н м у ҳ а и қ а д р д о н д у р
китоб.
4
www.ziyouz.com kutubxonasi


М ан га ил.ч ў р гат гу ч и устод, б и ли м д он лур
китоб,
Д и л ғубори н ари тгучц гам х о р у ж о п о и д у р
китоб.
Т а н д а ж оп и м х и з м а т и ға р а гд а г и қо н д у р
китоб1.
Уш а п ай т д а, ж о ҳ и л л н к , 
х у р о ф о т 
ҳукм роп бўлгян 
ф ео д ал и зм ш ар о и ти д а хоти и -қи зл ар н н илм лн , м аъ р и ф ат- 
ли қнлиш , ш у б ҳ асн з, ғоят прогрессив ҳ о а и са эд и . Д и л- 
ш о д ў з м ак т а б и л а ёш қ и зл а р н п т ар б н я л я р , у л ар га х ат- 
с а в о д ў р г ат ар
ва у л ар н н
чу қ у р б а л н м
эгаси қнлиб 
ч н қ ар н ш га и н тн л ар эд и . Ш у б н лан б и р га ёш истеъдод- 
л и қ н зл а р г а ў зб ек , т о ж и к к л асси к а д аб и ё тн н ам о ян д а- 
л ар и н и н г аса р л ар п н и ҳам ў р г а т а р г а у л ар н н эстегнк 
р у ҳ д а г а р б н я л а б , ў з за м о н а сп п к н г нлгор к н ш н л ар и қи- 
лнб ети ш ти рн ш га ҳ а р а к а т қ и л я р эди.
Ш о и р ан и н г у с то зл а р н а д а б н ё ти м и зш ш г к л ассн к ла р н
Н и зо м и й д ан Б е д и л гач а ва Н ав о и й д ан б о ш л аб Н о д и р а- 
гач а бўлган эн г яхш и қ ал ам с о ҳ и б л ар и ад н л ар . Д и лш о д
у л у ғ ш оир А лиш ер Н ав о н й н и ў зи га пир д е б би лади .
Д и лш о д н и н г эн г я қ к и м у ал л и м и унипг зам о н д о ш и
ш о и р а л а р ҳом ийси Н о д и р а ва У еайснй б ў л д н . 13у ҳ ақ- 
д а ш он раи и н г ў зи : «У луғ о т н н л а р
Ж а ҳ о н б п б п ва Н о- 
д и р ах о н и м н а зм л а р и с а л н қ а м г а ц у в в а т б ахш этад у р »
д е б с зга и эди, У , ш оир ў з за м о и д о ш л ар и и и в г қ а л б т ар - 
ж и м о н и бўлиш и з а р у р д е га н м ас а л аи и к ў та р ад и .
Д и л ш о д л и р н к асн д а инсонга н у ҳ а б б а т , инсон т ақ - 
ди ри учуи қаД ғуриш , ҳаётн и қ а д р л аш , а д о л а т ва ҳақн - 
қ а т г а интилиш к о зи к ҳис, н а ф о с а т б н ла н к у й л а н ад н , 
за м о н қ аб о ҳ ат и , п астк аш л и к ва я р а м а с у р ф -о д а т л а р д а н
н а ф р а т л а п а д и . Э згулнк, ҳ а қ н қ а т б о р а си д а ф и кр юри- 
тад н , упи нг ш еъ р л а р н д а з а м о н бн.пан, эл-ю рт б и ла н ҳ а ч -
1 Д н лш о д и Б а р н о ва м ероси ад аб н и ў „ наш рн ётн 
«И рф он», Д у ш ан б е , [970, !4 0 -б е т .
5
www.ziyouz.com kutubxonasi


н а ф з с л и к сези л и б т у р ад и . 
Ҳ а р бир ғ а з а л л а
ҳастн и и г 
аччи қ-чучугин и б о ш и д аи кеч ирган , е ч и л м а с м у ам м о л а р га
д у ч к ел ган , у л ар н и ҳ а л эти ш й ў л и д а қ ў л и д а н келгун ч а 
ҳ а р а к а т қ и л г ан у м и д во р би р қ ал б н и н г с ад о е и я н гр аа д и .
И н сои ҳ а м м а в а қ т я х ш и о р зу , ю к с а к т и л а к би лан 
я ш ай д и . Ш о и р а Д и л ш о д ёш и ўтиб қ о л га н л п ги д а н аф- 
с у сл а н а д и ва ях ш и т и л а к л а р су б ҳ и д ам и и н о р эу қилиб, 
бо д и с аб о г а қ а р а т а қ у й и д аги ч а м у р о ж а а т қ и л а д и :
Т о н г ж ам о л и н к ў р м о қ ч и м ан о л ғи с а ф д а ,
Унг қ ў л н м ға бериб янгн л и во , уйғот,
Б н р ў зу м н н д ед и м х а л о й и қ ном идин,
О л ам и ч р а т а л ъ а т бер и б ж н л о , уйғот.
Б о д и саб о , у зги н ан гд и н у м и д и м кўп,
М а ҳ р у м ў л м ай Б а р и о б ах ти қ а р о , у й ғо т 1.
У з д ав р и н и н г и лғор ф н к р л н зи ёл и си с и ф а ти д а та- 
н и л г а н ш о и р а ю з й и лд ан о р т и қ ум р кўри б, тах м и н ан
1905— 1906 й и л л а р д а Б а ф о т этган .
Д и лш о д н и н г я қ и н г а ч а б и зга м а ъ л у м б ў л м а га н а д а - 
б и й м ероси ҳ о зи р ў з б е к ва т о ж и к к н то б х о н л а р и ораси- 
д а ў зи нинг иккнпчи ҳ аёт и н и б о ш л ад и . Ҳ озир б и зга Д и л - 
ш о д асар л ар н н и н г 3 т а қ ў л ёз м а с и м а ъ л у м . У л ар ад аб и й
м ер с с и м и зг а с ал м о қ л и ҳисса б ў л и б қ ў ш и л ад и .
Д и л ш о д н и н г и ж о д и й к ср о с н н и и зла ш , а н и қ л аш , кенг 
п р о п аг ан д а
қ и л и ш д а
т о ж н к и сто н л и к
олим , 
тарихч и 
А. М ухторовн и п г х и з м а т л а р и д и қ қ а т г а
с а зо в о р д и р . У 
Янг?!йўлдан ш ои р ан и н г «Т арихи м у ҳ о ж и р о н » а са р и би- 
л ан то ж и к т и л и д а ёзи л гап ш еъ р л а р и н и топ ган . У збек 
т и л и д а ёзи л ган « Т азк и р ан Б а р н о » а сар и н и н г қ ў л ёзм ас и
асо си д а 1969 йи ли « Д и л ш о д в а ун и н г X IX ва XX аср 
б о ш л а р и д а т о ж и к х ал қ и н и н г и ж т и и о и й ф и к р л а р т а- 
ри хи т а р а қ қ и ё т и д а т у тган ўрни» н ом ли м оп ограф и яси н и
н аш р эт тн р д и '. Ш ун и и гдек 
1970 
й и лд а 
Т ож и ки стон
1 Д и л ш о д . « С аб о ту л б аш а р » , 8- с аҳ и ф а.
6
www.ziyouz.com kutubxonasi


«И р ф о н » н аш р и ёти « Д н л ш о д и Б а р н о в а м ер о си а д а б и и
у* 
н ом ли к и тобп и
б о с м а д ан
ч и ц ар д и . 
Б у к и т о б д а 
д
М у х т о р о в н и н г
сў з бош иси ва Д и л ш о д н и н г 
«Т арихи 
м у ҳ о ж и р о и * асар и , ш ои р аи и и г т о ж н к ва ў зб е к ти л л а- 
р и д аги ш еъ р л а р и б ери лган .
1969 б н л д а У зб ек и ст о и д а ш о и р аи и н г ў з б е к тн л и д аги
ян ги би р қ ў л ёзм аси топ и лди . Б у қ ў л ё з м а « С аб о ту л б а- 
ш а р » м а а «Т ар и х и м у ҳ о ж и р о н » («И н сон м ат о н а ти » ва 
« М у ҳ о ж и р л а р т ар и х и » ) деО н о м л а н ад и . У зб еки сто н С С Р
Ф ан л а р а к а д е м и я с и Ш а р қ ш у н о с л и к и и ститути қўлёз- 
м а л а р ф о н д и д а с а қ л а н а с т г а н бу а с а р
ш о и р а Д и л ш о д
ҳ а қ и д а г и м аъ л у м о т л а р и м и з н и я п а д а б о й и та д и ва ш о и р а 
и ж о д и н и н г я н а би р ян гн саҳ и ф аси н и кен г к и то б х о н л ар
о л д и д а н ам о й и ш қ и л и ш га имкон я р а т а д и .
Қ ў л ё з м а д а ш ои р ан и н г 42 т а ғ а з з л и м а в ж у д . Б у л а р - 
д а н 36 т а с и ў зб ек т и л и д а , 6 т ас и э с а т о ж и к т н л и д а ёзи л - 
ган ғ а з а л л а р д и р . Ҳ ар би р р а зал 7 б а й т д а н и б о р ат д и р . 
17 ғ а з а л г а Д и л ш о д , 22 ғ а з а л г а Б а р н о т ах а л л у с и қўй и л- 
гаи. Қ ў л сз м ан и н г ай р и м в а р а қ л а р и й ў қ о л ган и ту ф ай ли
к ў ч и р и л га в йнлини ан и қ л аш м ум ки н б ў л м ад и .
Д и л ш о д н и н г ў з б е к т и л и д а ги
«Т ар и х и
м уҳож и рои » 
а сар и н н то ж и к ч а « Т ар и х и м у ҳ о ж и р о н » га соли ш тириш
«Т ар и х и м уҳо ж и р о и » н и н г т о ж и к ти л и д аги н у с х ас я ё и р - 
м ун ч а м у к а м м а л
эк ан ли ги н и к ў р сатд и .
«Т ар и х и м уҳож и рон »н и н г ў зб ек ч а қ ў л сз м а с и ш оира- 
ии н г д у н ёқ а р аш и н и , ў з д а в р и д а ги
илгор, 
прогрессив 
ф я к р л ар н и би р қ а д а р ч у қ у р р о қ а к с э т ти р га н а са р д и р . 
Ш он ран и н г ҳ ар икки «Т арихи м у ҳ о ж и р о н » н ом ли асар н
м у и д а р и ж а ва х а р а к т е р ж и ҳ а т и д а н би р -б и р и га яқи н
б ў л с а -д а , леки н ҳ а р и к к а л а с и ҳ а м м у стақ и л я р а т и л ган

А. М у х т а р о в . Д и л ь ш а д и е ё м есто в истори и об- 
ш ественной м и с л и т ад ж и к с к о го н а р о д а в X IX — н ачало 
XX в в , И з -в о «Д он иш », Д у ш а н б е , 1969 г.
г
www.ziyouz.com kutubxonasi


ри со л ад и р . Д и л ш о д б у а с а р к и Қ ў қ о н га кели б, турғуи
бўя и б
қ о л г а к . ў эб ек т и ли в а ш еъ р и я ти л а к а т т а та,к- 
р и б а о р тти р ган й и л л а р и д а я р а т ган .
«Т ар и х и м у ҳ о ж и р о и » а с а р и д а Д и л ш о д б ево си та ўз 
к ў зи б и лан к ў р га н в а б о ш и л а н к еч и рган
в о қ еа л ар н и
б аёи эта д и .
Д а р ҳ а қ и қ а т , б у а са р н и к ў зд а н кеч и р ган ў қ у в ч и Д и л - 
ш одни ў з д а в р и в о ц е ал а р н ва ҳ о д и сал ар и м а р к а з и л а
к ў р ад и . Ш о и р а Д и лш о д н н н г «Т ар н х и м у ҳ о ж и р о н » аса- 
р и д а М о в а р о у н н а ҳ р д а ги X IX а ср ад а б и й ҳ а р ак а тч и л и г я
т ў ғр и си д а ан ч аги н а 
ян ги ва қ и з и қ а р л и
м аъ л у м о тл а р
м а в ж у д . Ч у и к и Д и л ш о д ўзи н и н г ю з й и лд ан
о р ти қ р о қ
ҳ а ё т и д а ж у д а кўп ш оир в а ш о и р ал а р б и лан ҳ а м д а м ва 
ҳ а м с у ҳ б а т б ў л ган . Д и лш о д н и н г 
«Т ар и х н м уҳож и рон » 
а са р и н и н г т о ж и к т и л и д а ги п у с х ас и д а Қ ў қ о н в а Ура- 
т е п а д а я ш а г а н 30 д а н о р т н қ ш оир в а ш о и р ал а р тилга 
в л и н а д и . Б у л а р д а н а й р и м л а р и бугунгн к у н д а ҳам а д а - 
б и ё т а ҳ л л а р и г а м аъ л у м
эм ас. «Т арихи 
м у ҳ о ж и р о н »
б и зн и а н а ш у ш оир в а ш о и р ал ар н и и г и ж о д л а р и н н из- 
л а ш г а , а н и қ л аш га ун д ай д и .
Ш о н р а Қ ў қ о н д а я ш а б и ж о д эт га н 12 т а ш онр ва
11 т а ш о и р а ҳ а қ и д а м а ъ л у м о т б е р ад и . У л ар М аҳ ж у б , 
М у и тази р , М а ж з у б , 
Г улхаи и й , 
М а ҳ за н и й , 
Т уробий, 
Б а ҳ о р и , Н и зо м и й , С абуҳи й , 
С ад о и й , 
Д е в о н а Қ ори , 
Н у р и й , Н о д и р а, Ф я д о и я , Б аҳ р и н и со , М аҳ н н б о я у , Ҳ аф и- 
з а отин, Т ў ти қ и з, У вайси й, А н б ар отинди р.
Ш о и р ан и н г ў з б е к т и л и д а гн
« Т ар и х и
м у ҳ о ж и р о н »
а с а р и д а Қ ў қ о н д а Х уд о ёр х о н
с ар о й и га м ан су б б ў л гак
М а з л у м а , Х айрин нсо, У м м ид а к аб и ш о и р ал ар н и н г номн 
қ а й д эти лад и .
У р а те п а д а я ш а г а н ш о и р л ар д ан
э с а , Э ш он Ш аҳ д н й , 
С епулагий, З у ф а р х й п , С а и д аб о н у , Қ а р а м а т о й , 
М асту- 
р а о й , Ф ази л а тб о н у к аб и л ар н и эсл ай д и . Д и л ш о д А н бар 
отин ҳ а қ и д а сў з ю рн тар эк а н , «ул 
қ и зға м он ан д б о з 
я в в а л и охир иккн ю зд и н о р ти қ ш о и р ал а р т а м и м олиб
£
www.ziyouz.com kutubxonasi


ч и ққан эди», д е б Қ ў ц с н л а отиш гаи 
ш.-ира.-шр ҳ а қ н д а
м а ъ л у м о т берса ҳ а м , б у л ар ҳ а н у з н о м а ъ л у м л и ги ч а цо- 
л и б к ел ад и . Д и л ш о д ў зи га за м о н д о ш Оўлган ш оира- 
л ар и ж о д и и и и г ғо яви й -б ад и и й й ўн ал и ш ш ш тў гр и тал - 
қин қ и л а д и : «...У лар ў з м а н зу м л а р н д а к а ж р а ф т о р ф а- 
л ак н и н г ан д и ш а си зл и ги д ан д о д у ф а р ё д қн ли б б орм оқ- 
д а л а р . Б и р гу р у ҳ ш о и р л ар ва м у т а ф а к к н р л а р ўзля- 
ри аи н г аса р л ар и и и н а қ қ о ш л а р
си и гар и ғ о я т д а
бўкб 
п а р д о з б ер ган л ар . Б о ш қ а би р гу р у ҳ эса, ўз.тарннинг хат- 
т и -ҳ а р а к а т л а р и б и л а в м ад ц о ҳ л и к т а х т и га ўтирнб оляб, 
з а р б а б ерувчи г)-воҳлик қ ам ч и л а р и н и
з у д л и к бп лаи 
о л ғ а су р м о қ д ал а р .
М ен к а м и я а н отавон
а с а р езш и д а 
к$п п п ча р н ад
ш о и р л ар г а зр г а ш и б ў ш ал в а ҳ д а т а ҳ л н па т асав в у ф ч и - 
л а р г а қ ар ш и ҳ а м д а ҳ у к м р о н т аб а қ а н н
м а қ т а ш г а бе- 
р н л г ан м а д д о ҳ ш о и р л ар га қар ш и м ай д о н га о т сурдим ».
Д и л ш о д ўэ а с а р л а р и д а У р т а О сиёнинг Р о с с и я га қў- 
ш п л и ш и га иж оби й б а ҳ о б ер ад и . Ғ р т а О с и с я аг и хоч- 
л и к л ар н и н г ту гати л и ш н , ў з а р о у р у ш л а р га б а р ҳ а м берил- 
ган л и ги и н , ф ан -тех н и к а 
я н ги л и к л ар и н и
таб р н к лай д и . 
Ш о и р а ў зб ек ча «Т арихи м у ҳ о ж и р о п » а са р и д а :
«К ейингн й и лл ар ў р у с л а р о та ш ар о б а к ел ту р ғо н са- 
б а б о со н р о қ ў л у б , уч м а р т а ю ртум — У р а т е п а га борнб 
кел д и м . Ш а ҳ ар ва д а ҳ о т х а р о б а з о р л а р и қ ад н м аҳ во л
эрд н . А м м о х а л о й и қ ф и л ж у м л а о с у д а р о қ н а ф а с олур, 
қ а д и м а «ёв келди» х а в ф л а р и ва ш а ҳ а р д а р в о з а илан 
б е р к и л м о қ ва оғи р б о ж и х н р о ж й ў қ бўлғон» д еб ёзса, 
т о ж н к ч а «Т арихн м у ҳ о ж и р о н »
а с а р и д а : 
« Ҳ ози р рус
и д о р аси о с ти д а б ў л ғо н У р атеп а ҳаёти н н н г м ан за р аси н п
м у ш о ҳ а д а қ и л г ан д ан кейин И ст р а в ш а н аҳ во л и илгарн гн 
м у су л м о н о б о д д ан м ннг м а р т а
ях ш и д е га н
хулосагя 
келдим », д еб ў з ф икри н и о чн қдан -очн қ б аён этади.
Ш ои рани нг 
х а б а р б е р и т п ч а , 
у ҳар 
иккн ти л д а 
м и н гдан о р т и қ г а з а л бнтгатт:
www.ziyouz.com kutubxonasi


У зум би тди м и и и гл а н о р т у қ ғаэал н и , 
З и к р эт и б ? тд и м о х и р -а за л н и .
М и нг уч ю зд а к у з г а е тд и б аҳ о р и м , 
Б и л м а д и м к н м , қ а ч о н к ел гай н аҳ о р и м .
Л ек и н ҳ о зи р га қ а д а р б и зга ш ои р ан и н г ҳ а м м а с и бў- 
ли б , 142 ш еъ р н м аъ л у м . Б у н д а н 80 т а с и ў зб ек ти ли да, 
62 т ас и т о ж и к ти л и д а д и р . «У зб ек ти л и д аги ға за л л а р и - 
ш ш г кўп ли ги ш унннг учун 
б ў л с а к е р а к ,— д с б
ё зад и
А. М у х т о р о в ,— у 80 й и л Қ ў қ о н д а ў зб е к л а р
о р аси д а 
яш а д н , Ш о и р а у л а р учун ш еъ р л а р ёзд и . Ш у н га к ў р а 
ш ои р ан и н г и ж о д и й м ероси т о ж и к
в а ў з б е к х а л қ л а р и
учук би р х и л д а қ и м м а тл и д и р » 1.
Д н л ш о д т о ж и к
а д аб и ё ти и и н г X IX аср д а етнш ган 
и сте ъ д о д л и в а к и л л а р и д а н
б ў л и ш и б и ла н б и р га ўзб ек 
а д аб н ёти н и и г ҳам и лғор н а м о я н д а л а р и д а н би рн ҳисоб- 
л а н а д и . У ў зб ек в а т о ж н к а д а б и с т и т а р и х а д а м аъ л у м
б ў л г ан ж у д а кўп икки ти лли ш о и р л ар си н гар и ҳ у р - 
м а т г а с азо в о р д и р .
Д и л ш о д ўзи н и н г т ар и х и й в а б а д и н й а с а р л а р и би лан 
X IX а ср ў з б е к ва т о ж н к д е м о к р а т н к а д аб н ётн п и н г ри- 
в о ж л а н и ш и га м уносиб 
ҳисса қ ў ш л и . 
Ш ои раи н н г ўз 
д а в р и д а г и ҳ а ё т в о қ ел и к л а р и н и р а н г-б ар а и г о б р а зл а р - 
д а а к с э т ти р га н р еал и сти к а с а р л а р и ў т м и ш д аги ў зб ек ва 
т о ж и к хо ти н -қи зл яр и н и н г ю р а к с ад о л а р и д и р . У тм иш та- 
рихн и н г ёрқи н с а ҳ и ф ал а р и д а и бириднр.

Download 1.29 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling