Yusupbekov N. R., Muxitdinov D. P bazarov M. B., Xalilov

§4. Mathematicada hisoblashlarin tashkil etish

Butun va haqiqiy sonlar ustida amallar. Mathematicada hisoblash uchun kerak bo’lgan amallar ketma-ketlgi yoki o’qish uchun kerak bo’lgan matn ishchi sohaga yoziladi. Mathematica da bajarish uchun berilgan ma’lumotni kiritgandan so’ng shift+enter klavishalarini yoki qo’shimcha sonlar klaviaturasidagi enter klavishasini bosish zarur. Bundan keyingi bayonlarimizda quyidagicha kelishib olamiz, ya’ni kiritish va chiqarish belgilari- In[n] va Out[n] tushirib qoldirib kiritiladigan ma’lumotlarni quyuq qora rangda, olinadigan natijalarni esa oddiy rangda belgilanishini eslatib o’tamiz.
Dastlab Mathematica dan kalkulyator sifatida foydalanish qoidalari bilan tanishamiz. Mathematica tizimi butun qiymatli ma’lumotlar ustida amallar bajarganda, amallar o’ta aniqlikda bajariladi: Masalan,
^{5^40} 9094947017729282379150390625
8^250
592238652153285574016181750664711973288301855894735950904„
48457261125600917296481564746033051629885786075124004254„
57279991804428268870599332596921062626576000993556884845„
16107769113649609221818857293319394575679302556170217062„
123456789123456789123456789^2
15241578780673678546105778281054720515622620750190521
%/123456789123456789123456789 123456789123456789123456789
Bu yerda %-belgi oldingi natijadan foydalanilganligini ko’rsatadi.
Ixtiyeriy asosli sonlar ustida amallar bajarilganda quyidagi konstruksiyadan foydalaniladi: Asos^^son
16^^123abcde 305839326
2^^1010111 87
Mathematica da 1000! ni bir necha sekundlarda hisoblash mumkin.
Bundan tashqari Mathematica da ixtiyeriy aniqlikda hisoblashlarni bajarish mumkin. Ifoda- yexrr ni son shaklida tasvirlash uchun N[expr] yoki N[expr, natijadagi kerakli raqamlar soni] funksiyasidan foydalanish mumkin. Masalan, 2*pi sonini 50 raqamdan iborat qiymatini quyidagicha hisoblash mumkin :