‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

5 - r a s m
(40)
V
Agar: 1) ds>0, S 2> S , b o ‘lsa, entropiya ortadi 
dq>0 da issiqlik ortadi.
2) ds<0 S2dq<0 da issiqlik ajraladi.
3) ds=0, S2= S , d q = 0 adiabatik jarayon.
Entropiya haqida tushunchaga ega b o ‘lganim izdan keyin har qanday 
s o d i r b o ‘la y o t g a n j a r a y o n l a r u c h u n issiqlik d i a g r a m m a s i — T - s
diagram mani chizib, ushbu jarayonda harorat va entropiya o ‘zgarishini 
izohlab berishim iz m um kin. T -s diagram masi jaray o n n in g issiqligini 
aniqlab beruvchi diagram m a hisoblanadi.
Masalalar
1. 
Kengayish jarayonida 1 kg kislorodga 262 kJ issiqlik keltirilayapti. 
Agar uning harorati jarayon natijasida 950()C pasaysa, gazning bajargan 
ishi nimaga teng? Issiqlik sig‘imining haroratga b o g ‘liqligini hisobga 
olmang.
Javob: 20 kJ/kg .
Yechish:
25
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1. Kislorod uchun (ikki atomli gaz)
ц С =20,93 kJ/km ol • К
j l i
C\.
20,93
С = —
- “ 3 J - =0,635 kJ/kg • К
Au= С • At = 0,635 • 950=61 kJ/kg
/= q -A u = 2 6 2 -6 1=201 kJ/kg.
2. 10 kg neft moyi qizitilsa va aralashtirib turilsa, harorati qanday 
o'zgaradi? Bunda keltirilayotgan issiqlik miqdori Q=200 kJ va aralashtirish 
ishi L =36 kJ. M oyning issiqlik sig‘imi 2 kJ/kg teng.
Javob: A t=l 1,8°C.
3. Q u w a ti 100 ot kuchiga ega bo'lgan ichki yonuv dvigateli, sinov 
paytida suv bilan sovitiladigan torm ozga ulanayapti.
Agar suvning harorati to rm o zd a n o ‘tayotganida 400 °C ga k o ‘tarilsa 
va issiqlikning 15%i torm ozdan havo bilan atrof-muhitga olib ketilayotgan 
b o l s a , sovituvchi suvning sarfini toping.
Javob: 0,373 kg/s.
4. Q u w a ti 500 MVt bug‘ turbinali elektrostansiya yonish issiqligi 
Q p=33,5 M J / m 3 b o ‘lgan tabiiy gazni soatiga 145000 m 3 sarflayotgan 
b o ‘lsa, uning F IK (foydali ish koeffitsienti)ni aniqlang.
Javob: 37%.
5. Elektrostansiyaning qozonxonasida 10 soatlik ish davomida yonish 
issiqligi Q p =29300 kJ b o ‘lgan 100 t to s h k o lm ir yoqilgan.
Agar issiqlik energiyasini elektr energiyaga aylantirish jarayonining 
F IK 20% ni tashkil qilsa, ishlab chiqarilgan elektroenergiyaning miqdorini 
va stansiyaning o ‘rtacha q u w a tin i toping.
Javob: 162780 kVt/s; N H.= 16278 kVt.
6. Harorati 20°C 2 1 suvi b o r idishga q u w a ti 800 Vt elektr qizitgich 
joylashtirilgan. Suvning qaynash harorati 100°C gacha qizishi u c h u n
qancha vaqt kerak b o ‘ladi?
Idishning atrof-m uhitga y o ‘qotadigan issiqligini hisobga olmang.
Javob: t= 3 0 min.