‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

5 6 -§. Qaynash krizislari va unga ta’sir etuvchi omillar
Q aynashda issiqlik beruvchanlikning haroratlar farqiga b o g ‘liqligi 
(qaynash egri chizig‘i)ni k o ‘rib ehiqamiz.
Qaynash egri chizig‘ida quyidagi qismlar mavjud (54-rasm): 1 — tabiiy 
konveksiya (suyuqlikning isitilishi); 
2
— qaynash jarayonini sekin hosil 
b o ‘lish qismi; 3 - tezlashgan pufakchali qaynash qismi; 4 - o ‘tish qismi 
( m e ’yorsiz); 5 - plyonkali ( m e ’yordagi) qaynash.
К nuqtasida pufakchali qaynashdan plyonkali qaynashga o ‘tish I 
qaynash krizisi deyiladi. Issiqlik yuklamasi birinchi kritik yuklama deb 
atalib, q krl deb belgilanadi. Q a y n ash krizisi b o s h la n g a n d a issiqlik 
beruvchanlik koeffitsienti yomonlashadi va yuza harorati juda ortib ketishi 
hisobiga yuza buzilishi mum kin.
132
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

а
х
54-rasm
Issiqlik yuklamasining kamayishi hisobiga plyonkali qaynash pufakchali 
qaynashga almashadi. Plyonkali qaynashga o ‘tish nuqtasi II qaynash 
krizisi deyiladi va q
kr2
deb belgilanadi, qkr2<< qkrl- 
Suv u ch u n qkrl = 1T 0
6
V t/m 2, Atkr = 25 nC.
Katta hajmdagi suyuqlik u ch u n erkin konveksiyada kritik issiqlik 
yuklamasi quyidagi ifoda orqali hisoblanadi:
bun d a k— ikki fazali chegara qatlam ning o ‘zgarmas kattaligi, k=0,13. 
Q aynashda issiqlik berish hodisasini h am em pirik, h a m mezonli 
tenglamalar yordamida hisoblash mumkin. Empirik ifodalarning ko‘rinishi 
quyidagicha: 
а = Aq°-7. p
°-15
Erkin konveksiya qismida quyidagi ifodadan aniqlanadi: 
а = f (At).
Tezlashgan qaynash qismida: 
а = f (At) va а = f (q).
Masalan, suv uchun ifoda quyidagicha yoziladi:
а = 3,14 q
0-7
p
0’15
(238)
Mezonli tenglam aning (Labunsev ifodasi) k o ‘rinishi quyidagicha:
(237)
N u = с R en Pr з
(239)
oc£
b u n d a N u = — aniqlovchi kattalik
A
133
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Re>10 2, Nu = 0.125 Re
"-65
Ргз
с
1
Re> 10-2, Nu = 0,625 Re
0-5
Ргз
С
Bu ifodalarni bosimning qiymati P=45-10
2
175-1 O
'1
Pa b o ‘lganda 
ishlatish mumkin.
Q aynashda issiqlik beruvchanlikka quyidagi omillar t a ’sir etadi:
1
) issiqlik yuklamasi va haroratlar farqi (qaynash egri chizig‘i);
2
) bosim ortishi bilan issiqlik berish koeffitsientining ortishi;
3) suyuqlikning fizik xossalari:
a) issiqlik o ‘tkazuvchanlik koeffitsienti ortishi bilan issiqlik berish 
koeffitsienti ortishi;
b) kinematik qovushqoqlik koeffitsienti (n) ortishi bilan issiqlik berish 
koeffitsienti kamayishi;
d) s ortishi bilan issiqlik berish koeffitsienti kamayishi;
4) suyuqlikning tezligi issiqlik berish koeffitsientiga W
0-8
tarzda t a ’sir 
etishi;
5) Bug‘lanish markazlarining soni ortishi bois sirtning g ‘adir-budirligi 
issiqlik berish koeffitsientini ortishiga olib kelishi.