‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

3 7 -§ . Hajm o ‘zgarmas b o ‘lganda issiqlik keltiruvchi sikl
Real porshenli dvigatellarning ish ini tekshirishda silindr ichidagi 
porshen holatining o ‘zgarishini ko‘rsatuvchi diagram madan foydalaniladi. 
Bu diagram m a indikator deb ataluvchi asbob yordam ida olingani u c h u n
i n d i k a t o r d ia g r a m m a d eb a ta la d i. 3 0 - r a s m d a o ‘z g a r m a s h a j m d a
yoqilg‘ining tez yonib bo'luvchi sikli k o ‘rsatilgan.
H a jm o ‘zg a rm ag an d a issiqlik keltiruvchi dvigatel ideal siklining 
diagram m a ko‘rinishi quyidagicha b o ‘ladi.
30-rasm. V=const bo ‘Iganda 
issiqlik keltiruvchi IYOD (ichki 
yonuv dvigateli)ning indikator 
diagrammasi
81
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bu sikl ikkita izoxora va ikkita adiabatadan tashkil topgan bo'lib, 
ideal gaz boshlang‘ich parametrlari P p V, va T, bilan 1-2 chiziq orqali 
adiabatik 2 nuqtagacha siqiladi. S o ‘ngra 2-3 chiziq orqali ishchi jismga 
issiqlik q, keltiriladi. 3 nuqtadan boshlab 3-4 chizig‘i b o ‘ylab ishchi jism 
kengayadi, s o ‘ngra 4-1 izoxora orqali q
2
issiqlik olib ketiladi.
V
Bu siklning xarakteristikasi siqilish koeffitsienti e = — va bosimni
^2
P .
oshirish darajasi A = —^ hisoblanadi.
Л
5
3 l-rasm. V=const bo ‘Iganida 
issiqlik keltiruvchi siklning 
P- V diagrammasi
32-rasm. V=const bo ‘Iganida 
issiqlik keltiruvchi siklning 
T- С diagrammasi
л , =
Shu siklning foydali ish koeffitsientini aniqlaymiz. 
4\
-<7:
4\ 
cl\
bu yerda: q, — keltirilgan issiqlik miqdori;
q, — olib ketilgan issiqlik miqdori.
Keltirilgan issiqlik miqdori 
q, = cv (T, - T
2
)
Olib ketilgan issiqlik miqdori esa 
q
2
= cv (T, - T, )
T erm ik F IK
^ t =
1
- M
! k z b ) s l . T 4 - T i
c v (T
3
- T 2)
T
3
- T
2
82
(139)
(140)
(141)
(142)
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

(148) tenglamadagi T,, T 3, Т
4
haroratlarni aniqlaymiz. 1-2 adibatik 
jarayon b o ‘lgani uchun:
lL = ( V
t x
 
v 2
 
<143>
bundan:
T2 = T, sk_1 . 
(144)
2-3 izoxorik jarayon b o ‘lgani uchun:
I i
b
- \
T2 ~ P 2 ~ ■
 
C45)
bundan:
T 3 = T2 • 
X
= T, £k_I • 
X.
 
(146)
3-4 adiabatik jarayon b o ‘lgani uchun:
- ( V3 
- ( V l Y - ' -
*
7] 
~ V4
 
" V /
V ' 4 ’ 
<147)
bundan:
Т
4
= Т ,
8
к-' • 
= T , * Я. 
(148)
8
H a m m a topilgan qiymatlarni FIK. ifodasiga q o ‘yish bilan quyidagini 
hosil qilamiz.
n _ i 
_ T
i z
I
l
_ i _____
Т \ ш
Я - Г] 
_
1
T.-T2
7’1£л_| • Л - 7 ’,гл_| 
£к~ '’
(l49)