‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

28-rasm. 
Bir pog'onali porshenli kompressor
73
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

АВ — soTish jarayoni, ВС — siqish jarayoni, C D — haydash jarayoni. 
Siqish chizig'i havodan olib ketilayotgan issiqlik miqdoriga k o ‘ra BC
— izotermik, BC
2
— adiabiatik va BCj — politropik b o ‘lishi m um kin. 
Siqish jarayonida havoni sovitish suv orqali amalga oshiriladi.
S o ‘rish hajmi Vs ning silincTrning ishchi hajmi Vn ga b o ‘lgan nisbati 
kompressor pog'onasining hajmiy FIK deyiladi.
Vo va Vn - silindrning zararli va ishchi hajmlari;
X —
bosimni ortish darajasi;
\i
— politropa ko‘rsatkichi.
Bosimni ortish darajas
1
deb, kom pressor po g ‘onasida chiqishdagi 
bosim ning pog‘onaga kirishaagi bosimga nisbatiga aytiladi:
Bir p o g ‘onali porshenli k o m p resso rn in g haqiqiy ishchi ja ra y o n i 
indikator diagram m a k o ‘rinishida berilgan va u nazariysidan asosan 
s o ‘ruvchi va chiqarib y u b o ru v c h i klap an la rd ag i y o 'q o lis h la r bilan 
farqlanadi.
Kompressorning haqiqiy uzatishi V ning nazariy uzatish V n ga b o ‘lgan 
nisbati uzatish koeffitsienti deyiladi.
K o m p r e s s o r n i n g n a z a r i y u z a tis h i ( m
3
/ s e k ) q u y id a g i i f o d a d a n
aniqlanadi:
Tlha, =
y h =
1
— 
°
(h 
,1
~
1
)
(120)
bunda a = у
— siqilib ulgurmagan havoning nisbiy hajmi;
(
121
)
_V
Tlv = y
H
(
122
)
V = ( —
) ( S - n )
(123)
bunda: D — silindrning diametri, m;
S — porshenning yurishi, m; 
n — valning aylanish tebranishi, ayl/sek.
74
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kom pressorning uzatish koeffitsienti quyidagi ifodadan aniqlanishi 
m um kin:
n v = л
ау1
-Лг -n, -n()q
bunda rjr — s o ‘rish tizimi qarshiligidagi s o ‘rish d av o m id a bosim 
kamayishini hisobga olinadigan koeffitsient;
r|( — silindr devorlariga tekkanda gaz qizishida harorat ortishini hisobga 
oladigan koeffitsient;
г) 
— s o ‘ruvchi klapanlarning ju d a m a h k a m yopilmasligi natijasida 
gaz oqib ketishini hisobga oladigan koeffitsient.
Agar s o ‘rilayotgan gazning bosimi va harorati Po, T o va silindrdagi 
gaz siqilishidagi boshlang‘ich param etrlar P p T, aniq b o ‘lsa, u holda h r 
va 
t
]( quyidagi ifodadan aniqlanadi:
p,
n r = - j T
(124)
О
т „
n, 
(125)
1
1
Gazning oqib ketishini hisobga oluvchi koeffitsient:
G»„
Ч..ч =
1
- ( 
G
)
so' Г
bunda: G so.r va G oq — torayish va chiqarib yuborish jarayonidagi oqib 
ketishda so'rilayotgan gazning sarfi, kg/sek.
K o m p re sso rn in g massaviy uzatilishi (k g/sek) quyidagi ifodadan 
aniqlanadi:
P | V
M =
RX " 
<126)
bunda: P, — so‘rilish bosimi, Pa;
V — so‘rilish bosim ida kom pressorning haqiqiy hajm iy uzatishi, m 3/
sek;
R - gaz doimiysi, J/(kg-K);
T, — so ‘rish m utlaq harorati, K.
Izotermik torayish davom ida kompressorni ishga tushirishdagi nazariy 
q u w a t (kVt)
75
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

P, VAnA. 
P ' V An p'
(,27)
Adiabatik torayishdagi nazariy q u w a t (kVt)
b 
p
.
v
k_,
- 
\ n
k
- 1
10
’ 
bunda: k— adiabata k o ‘rsatkichi.
Politropik torayishdagi nazariy q u w a t (kVt)
N, d= ТГТ — P T - 1] 
(128)
m 
P V
m_,
Nh = 
T F
“ 0 
(,29)
bunda: k— politropa k o ‘rsatkichi.
Kom pressor sovishi bilan ishlashidagi effektiv q u w a ti
N. = —
 
(130)
/ 
e.iz
bunda: r|ciz— kom pressorning izotermik effektiv F IK
Kompressorning sovimasdan aw algi effektiv q u w a ti (kVt)
Л 
, = ^ r ~
 
(131)
'/е м с /
bunda: rjcad - kom pressorning adiabatik effektiv F IK
Kompressorning effektiv F IK
= n iz -Tin, 
11
„ , =
1
aJ -Лт 
(132)
h iz, had — kompressorning izotermik va adiabatik indikator F IK
h m - kompressorning mexanik F IK
Porshenli kompressorning indikator yoki ichki q u w a ti (kVt) 
P - V n
bunda: P. — o ‘rtacha indikator bosim, Pa;
Vn — silindrning ishchi hajmi, m 3; 
n — valning aylanish chastotasi, ayl/sek.