‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

X V II B O B . M U R A K K A B IS S IQ L IK A L M A S H U V I
Issiqlik tarqalishining um um iy jarayonida odatda uchala usul — issiqlik 
o ‘tkazuvchanlik, konveksiya va nurlanish y o ‘li bilan issiqlik almashishi 
bir vaqtda sodir b o ‘ladi. U chala usulning amalga oshishi turlicha b o ‘lishi 
mumkin. Bunda issiqlik almashish sharoitiga qarab bir usul boshqa usulga 
nisbatan ustunlik qilishi mumkin.
Konveksiya va nurlanish usulida issiqlik almashishining birgalikdagi 
harakati natijasida devor va gaz oqimining nurlanishi bilan issiqlik tarqalish 
jarayoni sodir b o ‘ladi.
Issiqlik nurlanuvchi gaz oqimi va devor orasida tarqalish jarayoni 
konveksiya va nurlanish orqali issiqlik alm ashining birgalikda t a ’siri 
natijasida solishtirma issiqlik oqimi sodir b o ‘ladi — bu qo‘sh issiqlik 
almashuvi deyiladi:
q = qk + q„ ; q = ( a k+ a n)(ts - t (/) 
(255) 
bu yerda: q k — konveksiya orqali berilgan issiqlik m iqdori, V t / m 2; 
qn — nurlanish orqali berilgan issiqlik miqdori, V t / m 2; 
a k — konveksiya yo‘li bilan berilgan issiqlik miqdorini hisobga oluvchi 
issiqlik berish koeffitsienti, V t / m
2
K;
a n~ nurlanish orqali berilgan issiqlik miqdorini hisobga oluvchi issiqlik 
berish koeffitsienti, V t /m
2
K.
N u rla n is h orqali issiqlik alm ashishda issiqlik berish koeffitsienti 
quyidagi formula orqali hisoblab topiladi:
r ( 7 \ / 1 0 0 ) 4 - ( 7 \ / 1 0 0 ) J 
« = г с , Р ------------------------ --
(256)
^ s 
Л /
bu yerda: s — tizimning keltirilgan qoralik darajasi.
6 0 -§. Bir qatlamli yassi devor orqali issiqlik uzatilishi
Bir m uhitda n (suyuqlik yoki gaz) ikkinchi muhitga issiqlikning bir 
qatlamli yoki ko‘p qatlamli qattiq devor orqali o ‘tishi issiqlik uzatilishi 
deyiladi.
Qalinligi 5 va sirt yuzasi 1 m
2
boMgan bir qatlamli devorning issiqlik 
o ‘tkazuvchanlik koeffitsienti 
X
(V t/m K ), muhit haroratlari tsl va t
s2
ham da 
ikkala to m onining a, va a , issiqlik berish koeffitsientlari berilgan (59- 
rasm). Issiq m uhitdan devorga issiqlik konveksiya orqali o ‘tadi:
q = a , ( / ,
- t d )
146
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4
A L
t
с г.
59-rasm.
devordan issiqlik o ‘tkazuvchanlik orqali o ‘tadi:
A
q = ^ (*,, - >,«)
devordan muhitga konveksiya orqali o ‘tadi:
q — 
&2
(trfl 
ts2)
Bu ifodalarni haroratlar farqi orqali ifodalab, keyin q o ‘shib issiqlik 
uzatish tenglamasini hosil qilamiz:
I 
S
I
---- + “ + ---
a t 
A 
a -
K(tCi - t C2)
V t / m :
(257)
bu yerda 
k —
issiqlik uzatish koeffitsienti. 
1
1 
1 
Vt / 2!/■
------
1
------
1
------ V t /n v K
a
, 
A 
a n
(258)
Issiqlik uzatish koeffitsienti son jih a td a n vaqt birligi ichida birlik 
yuzadagi haroratlar farqi 1°C ga teng bo'lganda o ‘tgan issiqlik m iqdoriga 
teng. Issiqlik uzatish koeffitsientiga teskari b o ‘lgan kattalik issiqlik 
uzatilishining t o ‘liq term ik qarshiligi deyiladi.
D 
1
1
S
1
R = - =  — + — + —
к а ,
A
m 2K /V t
(259)
147
www.ziyouz.com kutubxonasi

---