‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova

zararga yo'l qo'yilgan, ya ’ni zararlarning o'sishi yiliga 2134 m ing 
so'm ni tashkil etgan. Bu zararlaiga boshqa xarajatlaming 1464 ming

---

so'mga va davriy xarajatlaming 1212 ming so‘mga ko'payishi natijasida 
yo‘l qo'yilgan. Shuning bilan birga sotishdan yalpi foydani 305 ming 
so'm ga, boshqa daromadlarning 637 m ing so'm ga o'sishi hisobiga 
korxona asosiy faoliyatidan 942 (305+ 637) m ing so'm foyda olgan. 
A m m o foydaning bu mikdori zararni qoplash uchun etarli emas.
Korxona ish faoliyatining samaradorlik darajasini baholash 
u ch u n o lin g an natija (yalpi darom ad, foyda) xarajatlar yoki 
foydalanilgan resurslar bilan taqqoslanadi. Foyda va xarajatlarni 
tenglashtirish rentabellik yoki aniqrog'i rentabellik m e’yorini bildiradi
Amaliyotda rentabellik m e’yorini o ‘lchashning ikki variantidan 
foydalaniladi. Bu foydaning korxonaning joriy sarf-xarajatlari 
(tannarx)ga yoki avanslashgan q o ‘yilm alar (asosiy ishlab chiqarish 
fondlari va aylanma mablag‘lar)ga nisbatidir. Ikkala o ‘lch ov varianti 
ham bir-biri bilan avanslashgan qo'yilm alar aylanm asining tezlik 
ko'rsatkichi bilan bog'langan:
R v = R / Fa, R2 = R / F
z
; 
bu yerda: 
R
— foyda; 
Rv
ft, — foyda m e’yori (1- va 2-variantlar); Fa, 
Fz - avanslashgan fondlarva tannarx qiymati.
Aylanishlar soni P = Fz /F a bo'lganligi uchun 
R 2
= Л, • P.
K orxona rentabelligi m e ’yorini quyidagicha hisoblash m um kin: 
R = P ( U — S y iO O / (Fn
+
Fab) ;  
bu yerda: 
R
— foyda; 
P —
mahsulot hajmi: