Z. N. Adizov Buxoro Neft va gaz sanoati kasb-hunar kolleji direktori

(. 1. SUYUQLIKLARNING QOYUSIIOQLIGINI 0‘LCHASH
Suyuqliklarning qovushoqligini o‘lchash uchun maxsus asboblar mavjud.
Viskozimetrlar — suyuqliklar qovushoqligini o‘lchash uchun mo'ljallangan asbob bo‘lib, turli xil oziq-ovqat va boshqa mahsulotlarning tarkibi va holatini tekshirishda keng qo‘llaniladi. i himki ularning ko‘pchiligi uchun qovushoqlik sifat va mahsulot i.nkibini ko‘rsatuvchi asosiy kattalik hisoblanadi.
Suyuqliklar dinamik qovushoqlikka ega bo‘lib, uning kattaligi ichki i.hqalanish kuchining harakatlanayotgan qatlam qalinligi yuzasiga и /lik gradiyenti bo'yicha ta’sir etish nisbatiga teng.
Dinamik qovushoqlik ц ichki ishqalanish kuchi /’formulasi
F = ju(Av/AL)AS (6.8)
dan (Nyuton qonuni) aniqlanadi, bu yerda: Av/AL — harakatdagi qatlam qalinligi bo‘yicha tezlik gradiyenti, 1/s;
AS — ichki ishqalanish yuzasi, m²; v — qatlam oqimining tezligi, m/s;
L — harakatdagi qatlam qalinligi, m.

8. 
   tenglamadan dinamik qovushoqlikni aniqlash formulasi kelib
   

' ^lll<|;‘ *' fi = F/(Av/AL)AS. (6.9)

8. 
   formuladagi barcha kattaliklar qiymatini 1 ga teng deb olsak, ilm.imik qovushoqlikning SI sistemasidagi o‘lchov birligi Pa.s (Paskal- ■ kimd) kelib chiqadi.
   

saqlab turiladi. Kapillyar trubka uchlaridagi bosimlar farqi ko'rsatishim ikkilamchi asbob tfga uzatadigan differensial manometr 7yordamid.i o‘lchanadi. Ikkilamchi asbobning shkalasi qovushoqlik birliklarid.i darajalangan. Asosan, qovushoqligi aniqlanayotgan suyuqlik sarfi v.i temperaturasi aniqligini saqlash bilan 0‘lchash aniqligi ta’minlanadi Kapillyar trubkaning diametri va uzunligi qovushoqligi o'lchanayotgaii suyuqlikning turiga qarab aniqlanadi.
Turli xil tuzilishiga ega bo'lgan bir qancha kapillyarli visklozimetrlai mavjud bo‘lib, ular 0,001 dan 10 Pa.s gacha o‘lchash chegarasiga ega