Z nishanova, G. Alimova

hali ikkinchi signal darajasiga (ya’ni signalning signali darajasiga) 
ko‘tarilgan emas. Bu degan so‘z shuki, hali yoshiga etmagan 
bolalar so‘zlarni shu so‘zlar orqali ifodalangan narsalar bilan 
assotsiativ tarzda bogiash orqali emas, balki intonasiya va imo- 
ishora, harakatlar orqali tushunadilar. Bolalar nutqining o ‘sishi 
ular idroki, xotirasi, tafakkuri, xayoli va irodasi kabi yuksak psixik 
jarayonlarning rivojlanishiga yordam beradi. Shunday qilib, ilk 
yoshdagi bolaning psixikasi uning aktiv faoliyati, turli-tuman 
harakatlari, o‘z atrofidagi narsalami ko‘proq bilib olishi jarayonida 
rivojlanar ekan, uning erkin harakatlari uchun qulay sharoit 
yaratish zarur. Bola harakatlarini cheklash esa psixikasining normal 
rivojlanishiga m aium darajada zarar etkazadi. Shu sababli bolani 
harakat qilishga imkon bermaydigan holatga solib qo‘ymaslik — 
uni haddan tashqari qattiq siqib yo‘rgaklamaslik, uzoq vaqt 
yo‘igaklangan holda qoldirmaslik kerak. Bir yoshga toigan davrdan 
boshlab bolalarga ayrim gigienik odatlami singdirib borish kerak. 
Odat qanchalik yoshlikdan boshlab singdirilsa, u shunchalik 
mustahkam, ya’ni odamning qalbiga shunchalik chuqur joylashadi. 
Bolalarga dastawal ozodalik odatlarini singdirib boorish kerak. 
Buning uchun ovqatlantirishdan oldin, bolaning oldiga fartukcha 
yoki sochiqcha tutub qo‘yish va ovqatni qoshiqda oz-ozdan olish 
кегак. Agar ovqat bolaning o g iz atroflariga surkalib tegib ketsa, 
shu zahotiyoq artib turish kerak. Ana shulaming hammasi so‘z 
bilan ifodalab bajarilsa, bola zehn solib turadi va tez orada shunga 
odatlanib qoladi. Keyinchalik ovqatlanishdan oldin fartukcha yo 
sochiq tutmasangiz, bolaning o ‘zi talab qiladigan boiadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

V - в о в
IL K B O L A L IK D A V R IN IN G P S IX O L O G IK
X U S U S IY A T L A R I 
5 .1 . 
Y urishni o ‘rg an ish va uning b o la rivojlanishiga t a ’siri