З. Т. Нишанова д. С. ҚАршиева экспериментал психология

Фаолият маҳсулини ўрганиш– метод, психология тарихида, антропопсихология, ижодий психологияда кенг тарқалган.
Ижодийлик психологиясида у асосий ҳисобланади токи, ижодий маҳсулотни антиқалиги ҳам шундадир.
Фаолият маҳсулининг анализи клиник психологлар учун муҳим материални тақдим этади; алоҳида касалларда (Шизофрения, Манианал – депрессив психоз ва б.) самарадорлик характери тез ўзгаради (матнларда, расмларда ва ҳ.к).
Нейропсихологик анализнинг бемор фаолият маҳсулдорлигини намунаси А.Р.Луриянинг «Йўқолган ва қайтарилган» ишларида баён қилинган.
Барча тахминлар кундалик қайдларни таҳлил қилиш, миянинг чап ярим шарлари 1/3 қисми оғир асоратларни кечирган ҳолда ўрганилади.
Проектив метод оралиқдаги ўз даражасига кўра психологик ўлчам ва фаолият маҳсулдорлигининг анализи методи бўлиб ҳисобланади. Проектив методнинг исталган муолажасини қўллаш, исталган психологик тестни қўллашга ўхшашдир, синалувчидан алоҳида вазифаларни бажариш сўралади, расмни чизиш, расм асосида ҳикоя тузиш, гапни тўлдириш. Экспериментатор унинг ҳаракатларини бошқаради, суҳбатни олиб боради, вазифаларни алоҳида кетма-кетликда кўрсатади, аммо анъанавий тест ўтказишда муолажа таҳлили ва ишланаётган фаолият маҳсулотлари таҳлилига кўпроқ урғу беради.
Л.Фрэнка классификациясига биноан проектив методикалар унчалик кўп эмас; «Уйнинг расми» тести, «Одам қомати», Гудинаф ва Маховер тести, «Дарахт расми» тести. Аммо у ёки бу чегарада фаолият маҳсули таҳлили кузатилади ва таҳлил жараёнида, бошқа тест натижаларида ҳам кузатиб борилади.
Улар қаторига ТАТ, Розенцвей тести, Роршахнинг «Сиёҳ доғлари» тести, ёзув анализи киради.
Барча проектив тестларга қуйидагилар хос:
- Материалнинг ёки вазифанинг нисбатан ноаниқлиги.
- «Очиқлик» - барча жавоблар – синалувчи барча реакциялари қабул қилинади.
- Мулозаматлилик муҳити ва экспериментатор томонидан четдан баҳолашнинг иштирок этмаслиги.
-Психик функциянинг ўлчаниши эмас, ижтимоий муҳитга муносабатни, шахснинг хусусияти ўлчанишидир.