Z. X. A L im o V a transport vositalarida

Yonilg
7 
sarfining y o ‘l normasi
deb, avtom obilning ish bosh- 
lamasdan, y a ’ni uning o ‘z m assasi bilan m a’lum ekspluatatsiya 
sharoitida yurgan y o ‘liga sarflangan yonilg4 i m iqdoriga aytiladi.
Y onilg‘i va m oylash m ateriallari sarfini m e’yorlash deganda, 
aniq texnik va ekspulatasion k o ’rsatkichlar hisobga olgan holdagi 
transport ishlarini bajarishda sarflanadigan yonilg4i va m oylash 
m ateriallarining ruxsat etilgan chegaraviy miqdori tushiniladi.
Y onilg‘ining q o ‘shim cha sarflari har bir 100 t/km uchun benzin 
21, dizel yo nilg ‘isi 1,31., gaz 2,51 m iqdorida belgilanadi
Y onilg4 i aralashm asida quyuqlashgan benzin tezroq yonadi. Bu 
barcha sharoitlar, bosim va o ‘t olishning ilgarilanishi tegishlicha 
bo Uganda shunday b o ‘ladi. Avtomobil toqqa chiqayotganda bir necha 
kilom etr balandlikka suyuqlashgan aralashm aning barcha belgilari 
paydo bo‘ladi: dvigatel q u w a tn i y o ‘qotadi, ortiqcha qiziydi. Ammo, 
bu yerda gap aralashm a tarkibining o ‘zgarishida em as, u a w a lg ic h a
qoladi, faqat atm osfera bosimining kam ayishi natijasida uning 
zichligining o ‘zgarishidadir.
Silindrlarga kelayotgan yonilg4 i aralashm asining zichligi faqat 
to g 4li jo y lard a em as, balki aralashm a kiritish klapani orqali 
kirayotganda, ayniqsa, drossel zaslonkasi qiya boU ganda gidravlik 
y o 4qotishlar natijasida kuchli kam ayadi. Chunki zaslonka qancha 
yopilgan b o 4 Isa, b ir xil hajm da silindrlarga shuncha kam m iqdorda
153

---

yonilg1 i aralashm asi keladi. Demak, drossel zaslonkasining yopila 
borishi bilan aralashm a uning tarkibi a w a lg ic h a qulay otgan b o ‘Isa 
ham, kam yonadi.
9 .1 -jadval
Avtomobil transporti uchun yonilg6 i sarfi har bir bosib o‘tilgan