Zamonaviy fizikada nazariya va tajriba

Mavzu: zamonaviy fizikada nazariya va tajriba

BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI FIZIKA-MATEMATIKA FAKULTETI MATEMATIKA TA’LIM YO’NALISHI 1-4 MAT -20 GURUH TALABASI MUHAMMADOVA MASTURANING UMUMIY FIZIKA FANIDAN TAYYORLAGAN SLAYTI

MAVZU: ZAMONAVIY FIZIKADA NAZARIYA VA TAJRIBA

• 
  REJA:
  
• 
  1. NAZARIYA VA TAJRIBA
  
• 
  2. ZAMONAVIY FIZIKANING PAYDO BO’LISHI
  
• 
  3. OLIMLARNING TADQIQOTLARI
  

Nazariya- bu fanda biror hodisa va faktlarni izohlovchi vabashorat qiluvchi bilimlar tizimi, sxemasidir. Nazariyalar ilmiy uslub vositasida yaratiladi, shakllantiriladi va tekshiriladi. Kundalik turmushda – biror hodisaga oid faraz vafikrlar to’plamidir.

• 
  Nazariya- bu fanda biror hodisa va faktlarni izohlovchi vabashorat qiluvchi bilimlar tizimi, sxemasidir. Nazariyalar ilmiy uslub vositasida yaratiladi, shakllantiriladi va tekshiriladi. Kundalik turmushda – biror hodisaga oid faraz vafikrlar to’plamidir.
  
• 
  Tajriba (bilim)-voqealikni amaliy jihatdan bilish jarayoni. Ya’ni nazariya yuzasidan tajriba amalga oshiriladi.
  
• 
  Zamonaviy fizika Fransuz inqilobidan to hozirgi kungacha, ya'ni 18-asrdan to hozirgi kungacha bo'lgan zamonaviy davrda rivojlanib boradi. Shu tarzda zamonaviy fizika va zarralar va kosmologiya haqidagi eng so'nggi nazariyalar zamonaviy fizikaning bir qismi hisoblanadi.
  
• 
  Isaak Nyutonning taniqli mexanika va butun dunyo tortishish qonunlari hamda Yoxannes Kepler tomonidan tuzilgan sayyoralar harakati qonunlari klassik fizika, chunki ular XVII asrga tegishli va zamonaviy fizikaning bir qismi emas.
  
• 
  Rasmiy ravishda Fizikani o'rganish tabiat hodisalarini, masalan, jismlarning harakatlanish holatining o'zgarishi, materiyaning xarakterli xususiyatlari, uning asosiy tarkibiy qismlari va ular o'rtasidagi o'zaro ta'sirlarni o'z ichiga oladi.
  
• 
  Albatta, agar bu o'zgarishlar yangi moddalar hosil bo'lishini yoki biologik jarayonlarni o'z ichiga olmasa. Ushbu ta'rif klassik va zamonaviy fizika uchun ham amal qiladi.
  
• 
  Endi biz frantsuz inqilobidan to hozirgi kungacha qisqacha va ozroq xronologik tartibda ishlab chiqilgan asosiy kashfiyotlar va fizik nazariyalarga to'xtalamiz:
  

1905-yilda A.Eynshteyn Plank gipotezasini rivojlantirib, maxsus nisbiylik nazariyasini yaratdi. 1911-yilda E.Rezerfordning alfa zarralarning jismlarda sochilishini tekshirish tajribasi atomlar yadrosining mavjudligini isbotladi va u atomlarning planetar modelini yaratdi. 1913-yilda N.Bor nurlanishning kvant xarakteri asosida atomlardagi elektronlar maʼlum barqaror holatlargagina ega boʻlib, bu holatlarda energiya nurlanishi sodir boʻlmaydi, degan postulatni yaratdi. Nurlanish elektronlarning bir barqaror holatdan ikkinchi barqaror holatga "sakrab oʻtishi"da, yaʼni diskret ravishda roʻy beradi. Bu postulat oʻsha yili J. Frank va G.Gers oʻtkazgan tajribalarda tasdiqlandi. Bor postulati atomning planetar modeli kvant xarakterga ega ekanligini koʻrsatadi.