Õzanda harakatlanadigan oqimning kritik tezliklarini hisoblash Topshirdi: Janona Murodova

Õzanda harakatlanadigan oqimning kritik tezliklarini hisoblash

Topshirdi: Janona Murodova

Qabul qildi: Sh. G’aniyev

Daryo bo’yicha harakatga doir masalalarda daryo oqimi bo’yicha harakat tezligini, daryo oqimiga qarshi harakat tezligidan farqlash lozim bo’ladi.

Daryo bo’yicha harakatga doir masalalarda daryo oqimi bo’yicha harakat tezligini, daryo oqimiga qarshi harakat tezligidan farqlash lozim bo’ladi.

• Aytaylik,qayiqning o’z tezligi , ya’ni uning turg’un (oqmaydigan) suvdagi tezligi 6 km/soat, daryo oqimining tezligi esa 2 km/soat bo’lsin. Unda qayiqning daryo oqimi bo’yicha harakat tezligi-uning o’z tezligi va daryo oqimi tezliklari yig’indisiga teng bo’ladi: 6+2=8 (km/soat ).

Oqim bo’yicha tezlikni toppish formulasi quyidagicha:

= +.

Qayiqning daryo oqimiga qarshi harakat tezligi- uning o’z tezligi va daryo oqimi tezligi ayirmasiga teng bo’ladi: 6-2=4 (km/soat).

= .

• 3-masala. Kema daryo oqimi bo’ylab suzmoqda .Daryo oqimining tezligi 4 km/soat, kemaning o’z ( turg’un suvdagi) tezligi 25 km/soat bo’lsa,u 2 soatdan keyin qancha masofani bosib o’tadi.

Yechish. Kema oqim bo’yicha suzgani uchun uning harakat tezligi uning o’z tezligi va daryo oqimi tezliklari yig’indisidan iborat bo’ladi: 25+4=29 (km/soat).

Yechish. Kema oqim bo’yicha suzgani uchun uning harakat tezligi uning o’z tezligi va daryo oqimi tezliklari yig’indisidan iborat bo’ladi: 25+4=29 (km/soat).

Qayiq bu tezlik bilan 2 soatda 29*2=58 (km) masofani bosib o’tadi.

Javob: 58 km.

Agar kema oqimga qarshi suzganda u holda uning shu 2 soatdagi bosib o’tgan masofasi uning harakat tezligi uning o’z tezligi va daryo oqimi tezliklari ayirmasidan iborat bo’ladi: 25-4=21 (km/soat).

Qayiq bu tezlik bilan 2 soatda 21*2=42 (km) masofani bosib o’tadi.

• Javob: 42 km.

Суюқликлар ҳаракатини характерловчи катталиклар. Suyuqlik (yoki gaz) qatlamlarining nisbiy harakatida bu qatlamlar orasida biror katlamlarning harakatini sekinlashtiruvchi va boshqa biror qatlamlarning harakatini tezlashtiruvchi kuchlar hosil bo`ladi.