Zararli odatlar: giyohvandlik va toksikomaniya

VOZ (Xalqaro sog’liqni saqlash tashkiloti) 1991 yil giyoxvand moddalar toifasiga quyidagilarni kiritdi:

Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti (VOZ) ta’biriga ko’ra narkotik moddalar deb quyidagi mezon-o’lchov belgilangan

NARKOMANIYANI –GIYOHVANDLIKNI OLDINI OLISHLIK

• 1. Narkotiklarni tibbiyot amaliyotida qo’llashliklarni kuchli nazorat ostiga olishlik.
• 2. Qonunga xilof ravishda narkotik moddalarni yetishtirish va ishlab chiqarilishiga yo’l qo’ymaslik.
• 3. Narkotik moddalarga ega bo’lishlik.
• 4. Narkotik moddalarni saqlash.
• 5. Narkotik moddalarni bir joydan boshqa joylarga etkazish.
• 6. Narkotik moddalarni o’tkazish va sotish.
• 7. Narkotik moddani ayrim shaxslar tomonidan sun’iy holda ishlab chiqarishlikka yo’l qo’ymaslik.
• 8. Ko’knori o’simligini o’stirib etkazish va boshqalar.
• Yuqorida qayd etilgan masalalarning hammasi shaxsiy javobgarlikka tortish uchun asos hisoblanadi.
• Va eng muhimi narkomaniyaning oldini olish — SPID (OITS) va VICh-infektsiyadan-saqlanishdir.

NARKOMANIYANING BOSHLANISHIGA SABABCHI BO’LGAN OMILLAR

• Avvalo aytish mumkinki, narkotik moddalarga o’rganib, giyohvand bo’lib qolishlikning sabablari anchagina. Masalan:
• 1) dastavval boshqalardan ko’rib shunga intilishlik;
• 2) kayf qilishilikka xavas bilan qarashlik;
• 3) biror boshqa atrofdagi kishilar yoki tengqurlarining ta’sirida birinchi bor o’zini sinab ko’rishlik;
• 4) guruhlarga qo’shilib qolishlik;
• 5) uning yomon oqibatlari haqida chuqur o’ylamaslik;
• 6) oiladagi ayrim nohushliklar;
• 7) tarbiyaning etarli darajada bo’lmasligi;
• 8) ijtimoiy va oilaviy qiyinchiliklar;
• 9) maktabdagi ayrim shaxslar — «do’stlar»ning ta’siri;
• 10) ishining yurishmaganligi;

11) ishqiy muhabbatdagi ko’ngilsizlik;

• 11) ishqiy muhabbatdagi ko’ngilsizlik;
• 12) bekorchi vaqtning ko’pligi va boshqalar;
• 13) shaxsning o’ziga xos xususiyatlari;
• 14) oila va maktab tarbiyasining ahamiyati;
• 15) har narsaga intilish, orzu xavas va yangilikka, modaga intilish;
• 16) oilaviy va sotsial ta’minotning yuqori darajada bo’lishi;
• 17) ma’naviyat, ma’rifat va madaniyatdagi kimchiliklar;
• 18) inson irodasining etarli darajada emasligi;
• 19) va boshqa birqancha sabablar hamda salbiy ta’sirlar;
• Ammo, xar qanday bo’lganda ham ushbu noto’g’ri yo’lga qadam bosishlikning boshlang’ich sababi shaxsning irodasini bo’shligi, kayf-safoga moyilligi va aql-farosat bilan hayotga intilmaganligi turadi.