Buxoro davlat universiteti
9-9 BTU S-20 guruh talabasi
Obloqulova Gulchehraning
Ona tili fanidan
TAQDIMOTI
КЕЛИШИКЛАР
УСЛУБИЯТИ
Ўзбек тилида нечта келишик шакли бор? Келишик шаклларининг вазифаси нимадан иборат?
Мақсад:
КЕЛИШИКЛАР
харитаси
Б…
Ў.П…
Ж…
Ч…
Қ…
Т…
Ким? Нима? Қайер? сўроқларига жавоб беради - Ким? Нима? Қайер? сўроқларига жавоб беради
- Гапда эга, от-кесим, ундалма вазифаларида келади. Масалан,
1. Денгизда яшовчи балиқ. 2. Мен денгизда яшовчиман. 3. Денгиз, мунчалар гўзалсан.
Бош келишик
Кимнинг? Ниманинг? Қайернинг? сўроқларига жавоб беради. - Кимнинг? Ниманинг? Қайернинг? сўроқларига жавоб беради.
- Қаратқич келишиги шаклидаги сўз- қаратқич, қаратқич боғланиб келган сўз эса қаралмиш дейилади.
- Нарса-ҳодиса, белги-хусусият, ҳаракат-ҳолатларнинг қаратқич шаклидаги исмларга қарашли эканлигини билдиради.
Қаратқич келишик
Кимни? Нимани? сўроқларига жавоб беради. - Кимни? Нимани? сўроқларига жавоб беради.
- Тушум келишигидаги сўз -ни қўшимчаси орқали ифодаланади.
- Тушум келишигидаги сўз билан ўтимли феъл ёнма - ён, кўпинча қўшимчаси тушиб қолади.
- Масалан, Шерни кўрдим – Шер кўрдим.
Тушум келишиги
Қаерга? Кимга? Нимага? сўроқларига жавоб беради. - Қаерга? Кимга? Нимага? сўроқларига жавоб беради.
- К, Қ товушлари билан тугаган сўзларда -ka, -қа ҳолида талаффуз қилинади.
- Ғ товуши билан тугаган сўзларда -қa ҳолида талаффуз қилинади, -гa ёзилади.
Жўналиш келишиги
Қаерда? Кимда? Нимада? сўроқларига жавоб беради. - Қаерда? Кимда? Нимада? сўроқларига жавоб беради.
- Гапларда ўрин ҳоли, пайт ҳоли ва тўлдирувчи вазифаларида келади.
Do'stlaringiz bilan baham: |