Zbek va fransuz sotsiokulturalogik rivojlantirishdagi ijtimoiy, madaniy omillar axmadiyev n. M

Tadqiqot metodi va metodologiyasi: O‘zbekiston-Fransiya munosabatlarida madaniy-gumanitar yo‘nalish muhim o‘rin tutadi. Samarqand va Lion, Xiva va Versal, Buxoro va Rui-Malmeson shaharlari o‘rtasida qardosh shahar munosabatlari o‘rnatildi. 2019-yilda Ruey-Malmayson shahri markaziy istirohat bog‘ida “O‘zbek bog‘i” ochilib, uning hududida Abu Ali Ibn Sino haykali o‘rnatildi. Hozirgi bosqichda madaniy-gumanitar hamkorlikda quyidagi jihatlarni ajratib ko‘rsatish mumkin.
Birinchidan. O‘zbekistonda fransuz tili, adabiyoti va madaniyatini o‘rganishga katta e’tibor qaratilmoqda. Ayni paytda o‘rta maxsus va oliy ta’lim tizimida faoliyat yuritayotgan uch mingga yaqin o‘qituvchi 300 ming nafarga yaqin maktab o‘quvchilari va talabalariga fransuz tilidan saboq bermoqda. O‘zbekistonda 812 ta maktab va 6 ta ixtisoslashtirilgan maktabda fransuz tili o‘qitilmoqda. 8 ta universitetda frantsuz yoki roman tillari kafedralari tashkil etilgan bo'lib, ularda talabalar frantsuz tilini asosiy til sifatida, ko'plab talabalar uni ikkinchi chet tili sifatida o'rganadilar. 2019-yilda Samarqand shahridagi 43-ixtisoslashtirilgan maktabga Temuriylar davri tarixi va san’atini o‘rganish uyushmasi asoschisi Fransiya fuqarosi Lyusen Kuren nomi berilgani quvonarlidir. O‘zbekistonda fransuz tili va madaniyatini rivojlantirish, shuningdek, o‘zbek-fransuz hamkorligini mustahkamlashda mamlakatimizda muvaffaqiyatli faoliyat yuritayotgan fransuz alyansi va frantsuz maktabi muhim o‘rin tutadi. Fransiyaning Toshkentdagi elchixonasi ko‘magida fransuz o‘qituvchilari uchun O‘zbekistonda va Fransiyada fransuz mutaxassislari ishtirokida muntazam ravishda seminarlar va malaka oshirish kurslari tashkil etilmoqda. Fransuz tili va madaniyatini ommalashtirishga qaratilgan tadbirlar, xususan, Frankofoniya bayrami, maktab va talabalar teatri festivallari, Yevropa tillari kuni. Xususan, 2019-yilgi Frankofoniya bayrami doirasida O‘zbekistonda ilk bor fransuz tilini o‘rganuvchilar o‘rtasida fransuz tilidan umumxalq diktanti o‘tkazildi. 2019-yilda Fransuz tili o‘qituvchilari xalqaro assotsiatsiyasi qoshida faoliyat yuritadigan O‘zbekiston fransuz tili o‘qituvchilari uyushmasi tashkil etildi. O‘sha yilning noyabr oyida O‘zbekistonda ilk bor Fransiya Prezidenti E.Makron tashabbusi bilan tashkil etilgan fransuz o‘qituvchilari kuni nishonlandi. 2020-yil oxiriga qadar Fransiyaning Toshkentdagi elchixonasi ko‘magida fransuz tili o‘qituvchilari uchun oylik jurnal loyihasini ishga tushirish rejalashtirilgan.³
Qayd etish joizki, 2019-yilda Fransiya hukumati qarori bilan O‘zbekiston ta’lim muassasalarining to‘rt nafar vakili tarixi Napoleon davriga borib taqaladigan Fransiya Respublikasining Akademik kaftlari (ritsar qo‘mondoni) ordeni bilan taqdirlangan. I. Fransiya fuqarolariga ta’lim sohasida erishgan yuksak yutuqlari uchun, shuningdek, fransuz tili va madaniyatini ommalashtirish bo‘yicha o‘z faoliyati bilan ajralib turgan chet el fuqarolariga beriladi.
Ikkinchdan, universitetlararo va akademik hamkorlik mustahkamlanmoqda. Keyingi yillarda Fransiyaning Parij-Sud, Parij I Panteon-Sorbonna, Parij II Panteon-Assas, Parij IV Sorbonna, Grenobl universiteti, Nitsa Sofiya-Antipolis universiteti kabi taʼlim muassasalari bilan universitetlararo aloqalar oʻrnatildi. Brittani-Sud universiteti, Sharq tillari va sivilizatsiyalari milliy instituti, Tuluza universiteti, Tuluza siyosiy tadqiqotlar instituti, Versal oliy milliy arxitektura maktabi va boshqalar. O‘zbekiston Prezidenti huzuridagi Davlat boshqaruvi akademiyasi va Fransiya boshqaruvi milliy maktabi o‘rtasidagi samarali aloqalarni alohida ta’kidlash joiz.
Uchinchidan, arxeologiya va madaniy merosni saqlash sohasidagi aloqalar faol rivojlanmoqda. Fransiyaning to‘rtta arxeologik missiyasi O‘zbekiston arxeologlari bilan hamkorlikda ish olib bormoqda: So‘g‘diyonaning Fransiya-O‘zbek arxeologik missiyasi; Shimoliy Baqtriana frantsuz-o'zbek arxeologik missiyasi; frantsuz arxeologik missiyasi Ayakagitma Markaziy Osiyoda neolitizatsiya; Buxoro vohasida fransuz-o‘zbek arxeologik missiyasi. Samarqand, Termiz, Qizilqum, Paykend va Romitan aholi punktlarida missiyalar faol. Ushbu loyihalar Fransiya Tashqi ishlar vazirligi tomonidan moliyalashtiriladi. Fransiyalik hamkorlar O‘zbekistondagi madaniy meros obyektlarini restavratsiya qilish bo‘yicha loyihalarni amalga oshirishda ham ko‘maklashmoqda. Ulardan biri Afrosiyob muzeyidagi “Elchilar” freskasini restavratsiya qilish loyihasidir.