Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи dsc
Download 0.89 Mb. Pdf ko'rish
|
Tuxtasinov Ilxomjon
|
Эквивалентликнинг даражалари Синтактик даража Семантик даража Прагматик даража А сл и ят в а та рж и м ан и н г ўз и га х ос х ус ус и ят ла ри 18 мансуб аҳоли нутқида эквивалент бўлмасликлари мумкин. Масалан, «мол» сўзи ўзбек тилида маълум даражада салбий маънога эга. Яъни аҳлоқсиз, фаросатсиз ва салбий ҳулқ-атворга эга шахслар «мол»га қиѐсланади. Англия ва Америка маданиятида бу сўз нейтрал маънони ифодалайди. Инглиз тилида «мол» сўзининг эквиваленти йўқ. Ўзбек тилидаги «мол» сўзи йирик шоҳли уй ҳайвонлари (сигир, ҳўккиз, қўтос ва ш.к.)ни англатади. Бу сўзни инглиз тилига таржимасида «cow» сўзини ишлатишга тўғри келади. Шу нуқтаи назардан фақат маълум халқ турмуш тарзи, дунѐқараши, тафаккур қилиш шакли, хатти-ҳаракатлари, кийиниш русумлари, овқатланишлари, урф-одатлари, нарса-предметларни аташдаги ўзига хос хусусият ва тушунчалар бошқа халқларникидан фарқ қилиниши натижасида фақат шу халққа тегишли бўлган турли хил тушунчаларни ифодаловчи сўзлар вужудга келадики, бу сўзлар англатган сўзларнинг эквиваленти ўзга халқлар тилида мавжуд бўлмайди. Тилшуносликда, таржимашуносликда бундай сўзларни «хос сўзлар» деб аташ қабул қилинган. «Realis» сўзи аслида лотинча средний род кўпликдаги «realia» сўзидан олинган бўлиб, аслида «вещественный» – «ашѐвий», «действительный» – «хақиқий» деган маъноларни англатган ва кейинчалик отга айланиб, миллий ўзига хос сўзни ифодаловчи атамага айланиб кетган. Хос сўзлар маълум халққа мансуб бир маъноли сўз ва иборалар бўлиб, шу халқ тилидаги предметларни, тушунча ва ҳодиса номларини, географик, этнографик, адабий, материал ва маънавий ҳаѐтига оид, шунингдек, маданий-маиший, ижтимоий-тарихий тушунчаларни ифодалайди. Аслини олганда, гендер тадқиқотлар – бу тилшуносликнинг прагматик аспектларига қизиқишнинг ортиши, социолингвистиканинг ривожланиши ва жамиятда эркак ва аѐл ролининг анъанавий тақсимланиши билан боғлиқ лингвистик фактлар имконини беради. Мазкур тадқиқотлар билан боғлиқ ҳолда концептуал тамойиллар, тадқиқот методи ва ўрганилаѐтган материалнинг характери бўйича фарқланадиган бир нечта лингвистик йўналишлар юзага келди ва уларнинг муаммолари ўрганилди (1-жадвалга қаранг): Download 0.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|