?збекистон халк ёзувчиси


Download 300.82 Kb.
bet7/8
Sana30.04.2023
Hajmi300.82 Kb.
#1413921
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Adabiyot (1)

TAFAKKUR 42 ТАеАККУт'
Ad bi ot adab о bo b i о ke ak

О‘zbekiston ха lq yozu vchisi Shuk ur XOLMIRZAY EV bilan suhbat
ки gиёмига етказ. "Яхши асарим олдинда" деб, умр х,алигидай асарлар ёзиш билан ганини билмай колиш х,ам мумкин.
Шодмонбек, "Энг яхши асарим олдинда" деган гап — "Х,али бундан дам яхши кунлар келади" дея содда ишонч билан эртанги кунга боцишга ухшайди,
\олбуки, эртанги кунга етсак... индинги кунни орзу киламиз ва жамики орзу- армонларимизни у билан боглаймиз. Инсон gаёти шу узи...
Шу маънода бу гап ёлгон эмас.
Энди х,алиги гапимга келсак, мен цаgикатан дам "яхши роман" ёзиш- ни уйлаб-уйлаб, уз камчиликларимдан урганиб-урганиб (дунё романчилик мактабларидан хабарим бор), ниуоят, бир неча "жаллодлик"лар gилгач (му- аллиф романнинг олдинги нусхасини ёзиб юборгани назарда тутилмокда — Ш.О.), романни лдан чиgарар эканман, изланишлар иулнра бир тухтамга келгандекман.
Шу гапни изо айман.
Мен, айтганингиздек, хикоя ёзишни, уаркалай, эплайман: бу жанрнинг сир-асрорини биламан, билолмаган пайтимда х,иc этаман ва шу рис “am" урнини босади. Хабарингиз бор, романда taм шу — gикоя усулини ллашга
\аракат рилиб келаётирман. Насрдаги жанрлар бари шартли. gолаверса, ёзувчи уз имкониятини кенгайтириш дисобига иш кургани дуруст... Бирон ро- ман мазмуни кандок булиши керак, бош канрамон рупий чизигини топиш ва лдан чикармаслик, хусусан, асарнинг тухтамида "оусаш" борлигини анг- лаб gолганимдан кейин... Ана шундан сунг турт йиллик мецнатим сингган
°Йуловчи" романимни китоб gилишдан воз кечдим. Чиgса, адабиётга зиён булмасди, албатта, менга эса — фойда! Бирон нафсдан буюкроg нарсалар taм бор-ку... (Роман “шурлик"нинг 16 боби "Шарф юлдузи”да эълон gилинган х,олда Голди, яна 16 боби куЛимда.)
Ш.О. — Устоз танgидчи Умарали Норматов бир ващлар сизни тануид гилганда (боиси эсимда йyg) унга жавобан "Х,али услубим шакллангани йyg!" деган эдингиз. Мана, орадан п йиллар иди, хуш, энди услубингиз шаклландими? Адабиётнинг "К,андоg ёзмок керак?" деган азалий муаммоси х,амиша долзарб масала булиб колаверади, шекилли...
Ш.Х. — Х,а,Умарали Норматовга шундай деганман. °Услуб (стил) — шахс" деб бежиз айтилмаган. Єшанда мен "услуб" деганда барча асарларнинг бир тарзда, дейлик, бир йулда ёзилишини тушунганман. Бу фикрим хато экан. Бир услубнинг ичида минг усулда acap ёзиш мумкин экан. Бу нарса олинадиган материалга боглик эканки, услуб эгаси, arap oëкga туриб олган ёзувчи булса, уша материални кандай усулда ёзмасин, уэ услубига содик лаверади. Ахир, услубда х,амма нарса мужассам: дунёgарашдан тортиб
Н f{TД йишгача...
Ш.О. — Умарали ака яна "Шукур Холмирзаев уз ижодида роман шаклини излаяпти... Унинг романи дикоя каби уцилади" деган мулоцазани дам бил- дирган эди.
Ш.Х. — "Роман шаклини излаяпти", дейилгани биллох, рост. "Унинг рома- Ни ¿икоя каби уцилади" дегани эса, гарчи уша acap шундай эмаса-да, мен учун маКтов булиб туюлди. Негаки, мен роман деганда — катта вogea ва пдан- п шахслару уларнинг gисматини уз ичига олган... узига xoc х;икояни


TAFAX KUR 43 ТА ФАККУТ'

Adabiyot adabiyot bo'lib qolmo i ke k
O'zbekiston xalq yozuvchmsi Shukur XOLMIRZAYEV bilan suhbat
тушунаман. Бунинг номини "роман" дейишаркан, майли, Белинский романни "эпос" деб атаган.
Хуллас, yap уандай уаваскор дам илк Хикоясию шеъридаёк кандайдир
даражада узини ифодалайди: уз сузи, услуби оркали баён билади. Бирон бу услубда (демак, шахснинг узидаям!) тащидчилик унсурлари устун булади. Демощиманки, arap шахс Инсон сифатида камол топишни истар экан ва айни чо а узига xoc жицатларниям лдан чиgармас экан, демак, унинг нав- батдаги асарлари х,ам узи билан бирга шаклланиб бораверади. Ва оуибат
— шахс кандай булса, унинг асарлариям шундай Санъат булади.
Демак, ушанда Умарали Норматовга "Услубим шаклланмаган дали" де- ган булсам, узимнинг дам дали шаклланмаганимни айтган эканман.
Ш.О. — Сиз учун ёзишда нима мууим? ИЗХ,ОРИ ДИЛми (исповедъ) ёки ТАШВИК,ОТми (проповедь)?
Ш.Х. — Бу икки тушунча бир-бири билан чамбарчас боглик, уларни бир- биридан ажратиб булмайди. Мен учун асл муддао — изуори дил. Аммо бу- нинг тагида менга боглиg булмаган ташвиgот храм ётади. X,a-a, адиб охир- оfiибат ниманидир ташвиg билади.
Ш.О. — Pyc ва кардош халщар адабиётида тургунлик деб аталмиш йил- ларда ёзилиб, дунё юзини курмаган асарлар кетма-кет чоп этилмокда. Бизда эса бунаgа тортмага ташлаб йилган асарлар деярли йуц экан. Замонасоз ёзувчиларимиз кучларини "бецуда нарсага" сарфлагиси келмаган чоги, асо- сан чоп этилишига узи етган нарсаларнигина ёзишган. Айтинг-чи, юgорида тилга олинган янги романингизни замона узгармаганда ёза олармидингиз?
Ш.Х. — Ёзиш Вайда! К,олаверса, романнинг якуни...
Pyc адабиётида тургунлик йилларида ёзилган асарларнинг энди чоп этилаётгани цаgида гапирдингиз. Мен тушунолмадим: arap acap деганда "соф бадиий асар"ни зда тутаётган булсангиз, уша чоп этилаётганларнинг Осон gциз фоизи — саргузаштлар, кузатишлар, хотиралар ва цужжатлар
жамламаси-ку!
Майли, мени такаббур денг, лекин фикрим шу: уатто Солженициннинг “Гулаг”и, уатто Варлам Шаламовнинг (“янги наср" аталган) хикоялари, х,аттоки Пастернакнинг "Доктор Живаго" романиям Санъат, яъни соф бади- ий acap эмас.
Ш.О. — Адабиётни синчковлик билан кузатиб боришингизга кавасим кел- ди. Х,озир негадир мутолаа маданиятининг пасайиб кетгани х,акида п гапи- риляпти. Х,атто ёзувчи ёзувчининг асарини уgимай gуйди.
Ш.Х. — Гапингизда жон бор. Адабиётдан жуда йирощашиб кетганмиз. Классикларга тез-тез мурожаат рилиб туриш керак. Мен "Йуловчи" рома- нимни ёзишдан олдин Толстойнинг “Уруш ва тинчлик романини уайта утиб чикдим, ундан щвват олдим.
Ш.О. ТОЛСТОйни яхши эслатдингиз. У менинг энг севимли ёзув- чим. Адибнинг болалар учун ёзган цикоя, эртакларини таржима цилган эдим. "Кавказ асири"ни таржима gилаётиб шу радар завкландимки... Бу acap худди зал бир шикка ухшайди, кунгилга шикаек олиб кира- ди. К,ахрамонларнинг миллати, дини, кай бири уриСу к Зй бири татар

Download 300.82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling