Ўзбекистон миллий университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи

1-чизма Мудофаани таъминлаш тизимида соҳа ходимларини ахборот

хавфсизлигини таъминлашга тайёрлашнинг сиёсий компетенциявий модели

Умумий касбий тайёргарлик	Махсус (касбий, сиёсий, ижтимоий, психологик) тайёргарлик
Ахборот воситасида ҳарбий хизматчилар, аҳолига таъсир кўрсатишни моделлаштириш	ахборотнинг мақсади ва ишлаб чиқарувчисини аниқлаш; ахборот мудофаанинг қайси соҳасига дахлдорлигини белгилаш.

Ахборот хавфсизлигини таъминлаш компетенцияси деганда: мудофаа фаолиятини таъминлаш учун хабарлардан тузилган ахборотлар таркибидан, деструктив маъноли (мазмунли) таркибни (элементни) аниқлаб, инсон (мутахассис) онгига салбий таъсир ўтказмаслигини таъминлаш, сиёсатшунослик, информациология ва психология фанларига оид хусусий билимларни амалиётда қўллай олиш тажрибаси ва ютуқларини тушуниш лозим.

Глобаллашувни ижтимоий ва сиёсий ҳаётнинг барча соҳаларига турли даражаларда таъсир кўрсатиб келаётганлиги натижасида, бугунги кунда инсоният олдида муваффақиятли амалга оширилиши мумкин бўлган, ўрганилмаган янги мавзулар (қатламлар) ва имкониятлар вужудга келмоқда. Шу тариқа, ҳар қандай давлат турли салоҳиятларга эга бўлиб боради. Бироқ, ҳарбий-сиёсий адабиётларда салоҳиятнинг, яъни давлат салоҳиятининг барча турларини (кичик турларини ҳам) қамраб оладиган ва бирлаштирадиган бир нечта турлари ажратиб кўрсатилган. Булар жумласига давлатнинг иқтисодий, маънавий, илмий ва ижтимоий салоҳиятлари киради. Давлат салоҳиятининг мавжуд турларини, уларнинг йиғиндисини ялпи салоҳият деб аташ мумкин бўлади. Кўрсатиб ўтилган салоҳиятлардан бугунги кунда амалга оширилган қисмлари: иқтисодий қудрат (омил), ижтимоий қудрат (омил) ва бошқалардир. Салоҳият барча турларининг амалга оширилган қисмлари йиғиндиси “қудрат” маъносини англатади.
Ҳар бир давлат идеал даражада тегишли пропорционал ҳамда мослашувчан тарзда ўз салоҳиятини амалга оширишга интилади. Салоҳиятнинг ушбу турларини белгилаш етарли даражада шартли характерга эгадир. Биринчидан, кўрсатилган салоҳиятнинг турлари орасида аниқ ва ўтиб бўлмас чегаралар мавжуд эмас, улар узвий боғланган ҳолда бир-бирини ўзаро тўлдириб келади. Иккинчидан, кўрсатилган салоҳият турларидан яна бир нечта хусусий қисмларини ажратиш мумкин.
“Салоҳият” ва “қудрат” тушунчалари бўйича ўтказилган таҳлиллар ва изланишлар натижалари услубий ва мантиқий муносабатларга ҳамда “ҳарбий қудрат” ва “ҳарбий салоҳият” тушунчаларига бутунлай татбиқ этилади. Айни вақтда, юқорида қайд этилганидек, давлатнинг ҳарбий салоҳияти ва ҳарбий қудрати жами салоҳиятлар тизимида ўзига хос ва асосий ўринни эгаллайди. Тарих тажрибаси шундан гувоҳлик берадики, ҳар бир давлат ўзининг пайдо бўлган вақтидан бошлаб то бугунги кунга қадар сиёсий ҳаёти жараёнида, яъни давлатлараро муносабатларда ўз манфаатларини ҳимоя қилишни, ички ва ташқи душманлардан ўз хавфсизлигини таъминлашни самарали амалга оширишга ҳаракат қилади. Мазкур вазифаларни амалга оширишда давлатда муайян ҳарбий кучга ва ҳарбий таянчга бўлган зарурат туғилади. Ҳарбий таянчлар ўз ресурсларидан, яъни давлат қудратининг йиғиндисидан маълум миқдорда куч ва воситаларни ажратиш йўли билан яратилади. Ушбу таянч ёки кучлар ҳарбий қудрат ҳисобланади. Давлат куч ёрдамида жамият ҳаётини таъминлайди, тартибга келтиради ва ривожланиши учун асос яратиб беради.