Zbekiston respu blikasi xalq

Tsementlangan  cho’kindi  jinslar.  Tabiatda  chaqiq  yumshoq  jinslar  faqat  qatlamlanib, 

zichlashib  tarqalmasdan, balki  yer ostida siljiyotgan suvlar eritib  olib kelgan oxak, magniy, temir, 

kremniy va gil moddalar ta'sirida tsementlanishi xam mumkin. Bu xolda moddalar yumshoq jinslar 

oralariga  kirib  cho’kishi,  natijasida  jins  zarrachalarini  bir-biriga  biriktirib  tsementlaydi.  Natijada 

konglomerat (shagaltosh), brekchiya (qirrali tosh), qumtosh, alevrolit, argillit va boshqa jinslar hosil 

bo’ladi. 

Konglomyerat  (shag’altosh)  -  silliqlangan  shag’al,  brekchiya  -  qirrali  (sheben)  jinslarining 

temir,  fosfor,  oxak,  kremniy  yoki  gilli  moddalar  bilan  tsementlanib  birikishidan  hosil  bo’ladi. 

Xajmiy og’irligi 1500 - 2900 kgG`m3. Mustaxkamligi 5 dan 160 MPa gacha. 

Qumtoshlar  qumlarning  tsementlanishi  natijasida  paydo  bo’ladi.  Ayniqsa,  kremniy  oksidi 

yordamida birikkan, tsyementlangan qumtoshlar mustaxkam va nurash jarayoniga chidamli bo’ladi. 

Xajmiy ogirligi 1800 - 2500 kgG`m3, mustaxkamligi 5...200 MPa. 

Alyevrolitlar  qumoq  tuproqning  tsementlanishidan  hosil  bo’ladi.  Alevrolitlar  jichlashgan  jins 

bo’lib, suvda ivimaydi va o’z xossalariga ko’ra qumtoshlarga yaqin turadi. 

---

Argillitlar - tsementlangan gil tuproq bo’lib, suvda ivimaydi. Tsementlanish va yangi jins hosil 

bo’lish jarayonida birlamchi gilli moddalarning bir qismi xlorit,  muskovit va boshqa minerallarga 

aylanadi.