Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалигивазирлиги тошкент давлат аграр университети

Статистик гипотезаларни текшириш.
Фишер-Снедекор ва Стьюдент критериялари
Индуктив статистикада барча хулосалар статистик маълумотларга, яъни кузатилган тажриба натижаларига асосланади.
Бош тўпламни Х сон ёки сифат белгисини ўрганиш учун, шу бош тўпламдан ҳажми n га тенг бўлган танланма тўплам оламиз:
Бир жинсли объектлар тўпламининг сон ёки сифат белгиси тасодифий миқдор бўлиб, маълум тақсимот қонунига эга бўлади. Амалиётда ўрганилаётган сон белгининг тақсимот қонуни кўпинча номаълум бўлади. Статистик таҳлилларга асосан, унинг тақсимот қонуни ҳақида маълум бир тахмин олға сурилади.

Номаълум тақсимотнинг кўриниши ёки маълум тақсимотнинг параметрлари ҳақидаги гипотезага статистик гипотеза дейилади.

Номаълум тақсимотнинг кўриниши ёки маълум тақсимотнинг параметрлари ҳақидаги гипотезага статистик гипотеза дейилади.

Масалан, қуйидаги гипотезалар статистик гипотеза бўлади:

1)Бош тўплам нормал тақсимотга эга;

2)Иккита нормал тўпламнинг ўрта қийтматлари ўзаро тенг ва хакозо.

Олға сурилган гипотезани нолинчи (асосий) гипотеза дейилади ва Н0 билан белгиланади.

Нолинчи гипотезага зид бўлган гипотезани (конкурент) альтернатив гипотеза дейилади ва у Н1 билан белгиланади.

Гипотезаларнинг оддий ва мураккаб турлари мавжуд.

Гипотезаларнинг оддий ва мураккаб турлари мавжуд.

Гипотезаларнинг оддий ва мураккаб турлари мавжуд.

1) Биринчи тур хато шундан иборатки, бунда тўғри статистик гипотеза текшириш натижасида рад қилинади;

2) Иккинчи тур хато - бунда аслида нотўғри статистик гипотеза текшириш натижасида қабул қилинади.

Биринчи тур ҳатога йўл қўйиш эҳтимоли  билан белгиланади ва у қийтматдорлик даражаси дейилади. Кўпинча  сифатида 0,05 (5% ли), 0,07(7%ли) ёки 0,1(10%ли) олинади.

Статистик гипотезаларни текширишни энг муқобил усулларини яратиш, бизнес аналитика фанининг асосий вазифаларидан биридир.

• Статистик гипотезаларни текширишни энг муқобил усулларини яратиш, бизнес аналитика фанининг асосий вазифаларидан биридир.
• Статистик критерий деб, нолинчи гипотезани текшириш учун хизмат қиладиган К тасодифий миқдорга айтилади.