Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Тошкент архитектура-қурилиш университети “Бино ва иншоотлар қурилиш” факультети Бино ва иншоотларни теҳник ҳолатини баҳолаш фанидан “Балкон плитасини кучайтириш” мавзусида

Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Тошкент архитектура-қурилиш университети “Бино ва иншоотлар қурилиш” факультети Бино ва иншоотларни теҳник ҳолатини баҳолаш фанидан “Балкон плитасини кучайтириш” мавзусида ТАҚДИМОТ

Бажарди: 110-18 ҚИ гуруҳи

талабаси Тошпўлатов А

Қабул қилди: Ахмедов Б

МАВЗУ: БАЛКОН ПЛИТАСИНИ КУЧАЙТИРИШ
Режа
Балкон плитасини кучайтириш зарур бўлган ҳолатлар
Балкон плитасини кучайтиришни амалга ошириш
ҲАР ХИЛ ТУРДАГИ БИНОЛАРДА БАЛКОН ПЛИТАЛАРИНИ МАҲКАМЛАШ ХУСУСИЯТЛАРИ
Балкон плитасини кучайтириш зарур бўлган ҳолатлар
Балкон плиталари намлик таъсирида асл ҳолатини йўқотади. Намлик структурага кириб, сув арматуранинг коррозиясини келтириб чиқариши мумкин, бунинг натижасида у юк кўтариш қобилиятини йўқотади, кенгаяди ва бетонни парчалайди. Ёриқлар пайдо бўлади.
Ёриқларнинг пайдо бўлиши авария ҳолатининг бошланишини кўрсатади. Бундай ҳолатларда аввал коррозия конструкциянинг тузилишга қанчалик жиддий таъсир қилганини билиб олиш керак.
Қуйидаги белгилар балкон ва унинг плитасининг авария ҳолатини кўрсатади:
* очиқ арматура;
* плитанинг девор билан туташган жойида чуқур ёриқлар пайдо бўлиши;
* плитанинг юқори қисмидан бетонни йўқ қилиш ва унинг пастки қисмидан ажратиш;
* пластинка бўлакларининг қулаши.
Бинонинг девори билан балкон плитасининг мустаҳкамланиши ўзига хос хусусиятларга ега ва конструкциянинг материалига боғлиқ.
Балкон плитасини кучайтиришни амалга ошириш
Балкон плитасини тиклаш (кучайтириш) бир неча иш босқичларини ўз ичига олади. Таъмирлаш балконни тозалашдан бошланади:
* ортиқча ҳамма нарса чиқарилади, ахлат чиқарилади, майдаланган бетон еҳтиёткорлик билан чиқарилади
* Очиқ арматура зангдан тозаланади. Унинг юқори қатлами осонгина тозаланади, сўнгра арматура панжараларини махсус коррозияга қарши восита билан ишлов берилади
* Қайта тиклашнинг кейинги босқичи пайвандланган арматура тўри билан ишлашдир. У плитанинг юзасига ётқизилган ва махсус дублонлар билан маҳкамланган, шунда у бутунлай бетон пардага ботирилади. Бунинг учун пластинка ва панжара ўртасида бўш жой қолдирилади.
Балкон плитасини кучайтиришни амалга ошириш
* Кейинчалик, периметр бўйлаб қолип тахталари бириктирилади.
* Қум ва цемент эритмаси арматура тўрига қуйилади ва "қаттиқлашади" (стяжка қуруқ цемент билан тўлдирилади ва устига суртилади)
* Балкон плитасининг пастки юзаси текисловчи қатлам билан қоплашдан аввал, грунтовка қилиниши керак.
* Текисловчи қатлам (бетон стяжка) арматура тўри қалинлигидан 2 марта ёки ундан катта бўлишини таъминлаш керак
Балкон плитасини кучайтиришни амалга ошириш
Арматура тўрининг сезиларли коррозияси билан балкон плитасини кучайтириш талаб қилинадиган ҳолатда, балкон плитасининг ён томонларига прокат пўлат тўсинлар ўрнатилади ва деворга консол қисмига бириктирилади, арматура тўрлари эса тўсинларга пайвандланади.
Кейинчалик, бетон қуйиш бўйича юқорида тавсифланган ишлар бошланади
Балкон плитасини реконструкция қилиш тугагандан сўнг, унинг юзаси гидроизоляция бўлиши керак, агар балкон очиқ бўлса, мажбурийдир. Шу мақсадда рулон ёки қоплама туридаги турли хил гидроизоляция материалларидан фойдаланилади. Хусусан, "Пенетрон" гидроизоляцияси ўзини яхши исботлади. У икки қатламда олдиндан намланган юзага қўлланилади, шундан сўнг сирт уч кун давомида намланган ҳолда қолиши керак. Шу билан бирга, механик таъсирлар ва 0 даражадан паст ҳароратларга йўл қўйилмайди.
ҲАР ХИЛ ТУРДАГИ БИНОЛАРДА БАЛКОН ПЛИТАЛАРИНИ МАҲКАМЛАШ ХУСУСИЯТЛАРИ
Балкон плитаси - ораёпма плитасининг девордан ташқарига чиқиб турган қисми деб ҳисоблаш нотўғридир. Бундай дизайн нафақат балконнинг, балки бутун уйнинг хизмат қилиш муддатини қисқартиради: арматуранинг коррозияси плитага чуқур кириб боради ва бир-бирининг бирикиш кучини йўқотади, бу еса бинони авария ҳолати ва охир-оқибат бузилиш ҳолатига олиб келади.
Ҳозирги кунда балкон плиталарини маҳкамлашнинг қуйидаги самарали ва хавфсиз усулларидан фойдаланилади:

• Констуркцияни бинонинг ташқи деворига қистириб маҳкамлаш;
• Консол ораёпма плитасидан фойдаланиш;
• Устунларнинг консол қисмига ёки ички деворларга ўрнатиш (каркасли биноларда);
• Ички кўндаланг деворлар ёки ораёпмаларга осиш;
• Қўшимча ўрнатиладиган темирбетон, металл ва ёғоч конструкцияларга ўрнатиш.

Ғиштли биноларда:
балкон плитасини мустаҳкамлаш қистириб махкамлаш орқали амалга оширилади. Бинонинг ташқи деворида темир-бетон устки ва остки елементлари девор билан ўралган бўлиб, улар балкон плитаси учун жой ҳосил қилади. Ташқи деворга уланган пластинканинг четки қисмларини қалинлаштирилади. Балкон плитасининг деворга кириши жуда катта бўлиб чиқади. Пластинка металл анкерлар билан пайвандланади.
Темирбетон ва панелли биноларда:
Балкон плиталари темирбетон конструкцияларидан тайёрланган ораёпмаларга ўрнатилади.
Каркасли биноларда балкон плиталарини махкамлаш тўсинлар технологияси ёрдамида амалга оширилади. Бундай ҳолатларда балкон плитаси устуннинг консол қисмига ўрнатилганлиги сабабли бино деворларида юк ҳосил бўлмайди.
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР
1. Низомов Ш.Р., Хотамов А.Т. “Бино ва иншоотларни техник ҳолатини баҳолаш” дарслик, Тошкент 2013 й.
2. А.А.Ходжаев, А.Т.Ҳотамов, C.А.Юсуфхўжаев, Б.А.Тўлаганов “Конструкцияларни шикастланиш сабаблари ва бузилиш оқибатларини аниқлаш” ўқув қўлланма, Тошкент 2014 й.
3. ШНК 1.04.01-21 “Бино ва иншоотларни техник ҳолатини текшириш ва мониторинг қилиш” Тошкент 2021 й.