Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги терми муҳандислик технология институти магистратура бўлими

3-БОБ. НАТРИЙ НИТРИТ ВА НИТРАТ ТУЗИНИ ОЛИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ
3.1. Натрий нитрит ва нитрат тузини кальций нитрит ва нитратга натрий сулфатни таъсир эттириб олишни асослаш ва технологик ҳисобларини бажариш
25°С ҳароратда тўрт компонентли сувли системанинг анализ натижасида тузилган диаграммада 2Na⁺, Ca²⁺// 2NO ,SO -H₂O ва 2Na⁺, Ca²⁺// 2NO ,SO -H₂O (расм. 3.1 ва 3.4) кўриш мумкинки, 2NaNO₂-CaSO₄ тегишли диоганал кристалланиш соҳасида сувли муҳитда натрий нитритни гиппс билан тўйиниш чизиғи билан кесишади.
Бундан шу маълум бўладика натрий нитрит кальций сульфат билан жуда яхши ўзаро таъсирлашади, натрий сульфат билан кальций нитратга қараганда. Шундай қилиб, сувли муҳитда кальций нитритни натрий сульфат билан конверсияси белгиланган технологик шароитда тшлиқ натрий нитрит ҳосил бўлиши билан боради [108-111].
Тажриба натижаларига асосан 3.1. ва 3.4 расмларда тўрт компонентли системада натрий нитритни гиппс билан кристалланиш майдонида натрий нитрит эритмаси ионлари тўйинишини кўриш мумкин.
Ўрганилган системада суюқ фазада сульфат ионлари миқдори унча юқори эмас. Бундан шу маълум бўладики, кальций нитритни натрий сульфат билан мазкур муҳитда конверсияланиши яхши натижа беради ва маҳсулотни олиниш миқдори юқори бўлади.
Гиппс иккиламчи туз NaNO₃∙Na₂SO₄∙H₂O (расм.3.1) ва натрий нитрит мирабилит билан (расм.3.4), берилган муҳитда нитрит ва нитрат ионлари миқдори кўп эмас. Бундай муҳитда натрий нитритни олиш миқдори паст бўлиб, натрий сульфат билан ифлосланган бўлади.
Натрий нитритни энг кўп миқдорда чиқишини суюқ фазаниинг сўнги нўқтаси 25⁰С ҳароратда 2Na⁺, Ca²⁺// 2NO , SO -H₂O ва 2Na⁺, Ca²⁺// 2NO , SO -H₂O (расм. 3.1 ва 3.4) системанинг эрувчанлик диаграммасида ифодаланган 2NaNO₃ - СaSO₄ ва 2NaNO₂ - СaSO₄ линиялари кесишган ва натрий нитрит гиппс билан тўйинган, N₁ ва N₂ нуқталар билан кўриш мумкин.
25°С ҳароратда сувли муҳитда эрувчанлик диаграммаси асосида натрий нитритни ҳосил бўлиш моддий баланси ҳисоби бажарилди.