Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазилиги

1-chizma. Befarqlik kartasi.

Ehtiyojlarning har bir darajasiga ko’ra cheksiz befarqlik egri chizig’i mavjud bo’lishi mumkin. Biz sodda ko’rinishda faqat uchta egri chiziqni ifodaladik. Bu uch egri chiziq tovarlar to’’lamining ranjirovkasi (tartibini) ta’minlaydi. Ranjirlash to’’lamlarni afzallikning eng yuqori darajasidan eng kam tomonga yo’naltirilgan tartibda qo’yib chiqadi. Biroq, bu tartib bir to’’lamning boshqa biridan nechog’liq afzalligini ko’rsatib bera olmaydi.

Iste’molchi hatti-harakatini tushunishda iste’molchi byudjetining cheklanganligi muhim ahamiyat kasb etadi. Byudjet cheklanganligi iste’molchining muayyan ‘ul daromadlari mavjudligi sharoitida narxlarning muayyan darajasida u yoki bu turdagi tovarlarning ma’lum cheklangan miqdorini sotib olish imkoniyati orqali ifodalanadi. Iste’molchi byudjetining cheklanganligini grafikda ikki turdagi tovarni sotib olishning turli kombinastiyalarini ko’rsatuvchi byudjet chizig’i shaklida ham aks ettirish mumkin.

Iste’molchi byudjeti chizig’ining holatiga uning daromadlari va tovarlar narxining o’zgarishi ta’sir ko’rsatishi mumkin.

Misol uchun, iste’molchi daromadining muayyan miqdorida 20 birlik A tovar yoki 10 birlik V tovar sotib olish mumkin bo’lsin (13-chizma). Birdaniga sotib olinishi mumkin bo’lgan har ikkala tovarning turli kombinastiyalari G byudjet chizig’ida joylashadi. Agar iste’molchining daromadi 2 barvar oshsa, u holda uning byudjet chizig’i ham tegishli ravishda G₁ holatiga siljiydi. Aksincha, daromadning kamayishi, byudjet chizig’ining ham qisqarishiga va G₂ holatiga siljishiga olib keladi.

A tovar 40 20 G1 10 G G2 0 5 10 20 V tovar