Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт институти

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС
ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
ҚАРШИ МУҲАНДИСЛИК - ИҚТИСОДИЁТ ИНСТИТУТИ
МАГИСТРАТУРА БЎЛИМИ


Қўлёзма ҳуқуқида
УДК 666.9.002.68:661.152.3'14'3'4


Бадалова Нозима Дусияр қизи
« Цемент заводларда юқори маркали цемент олиш технологиясида ишлатиб бўлинган ҳавони тозалаш учун самарали тозалаш қурилмасини лойиҳалаш »


Мутахассислик: 5А320401-Ноорганик моддалар кимёвий технологияси (ишлаб чиқариш турлари)
Магистр
академик даражасини олиш учун ёзилган
диссертация

Иш	Илмий раҳбар ______ т.ф.н., доц. Ю.Х.Хидирова «______»__________2021 й

Қарши – 2021

Мундарижа

Кириш . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	4
1-Боб ЦЕМЕНТ КОРХОНАЛАРДАГИ ЦЕМЕНТ ЧАНГИНИ ЭКОЛОГИЯГА ТАЪСИРИ......................................................................... 1.1.Саноатнинг турли тармоқларини зарарли чиқиндилар ўчоғи сифатида тахлили 1.2.Саноатдаги ажралиб чиқувчи чанглар хоссалари ва уларни ушлаб қолиш самарадорлиги 1.3. Чанг қатламини электр ўтказувчанлиги 1.4. Чанг ушлаб қолиш самарадорлиги 1.5. Чангланган газларни электр майдони ёрдамида тозалаш 1-боб бўйича хулосалар
II-Боб. ТАЖРИБА ОБЪЕКТИ ВА УСУЛЛАРИ . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Тажриба обьекти характеристикаси 2.2. Физик – кимёвий тажриба усулларидан фойдаланиб, физик хоссаларини аниқлаш мақсадида кимёвий анализи олиб бориш 2.3. Цемент заводининг чангини азот кислотаси билан парчалаш жараёни тадқиқоти. 2.4. Эримайдиган чўкманинг анализи ва ажратиш жараёнини ўрганиш. 2-боб бўйича хулосалар
III БОБ. ЭЛЕКТРОФИЛТРЛАРНИНГ АСОСИЙ СХЕМАЛАРИ 3.1. Цемент ишлаб чиқаришда чангларни тозалаш
ХУЛОСА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................	100

Кириш

Respublikamiz Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev ishlab chiqarilayotgan kimyoviy xom-ashyolar va ulardan tayyorlanadigan mahsulotlarni sifatini oshirish, ularning raqobatbordoshligini ta’minlash va eksport qilish imkoniyatlarini oshirishga katta e’tibor bermoqdalar.
So‘nggi yillarda kimyo sanoati korxonalarini moliyaviy-iqtisodiy sog‘lomlashtirish va ularning faoliyatini barqarorlashtirish, amaldagi ishlab chiqarishlarni modernizatsiya qilish, uglevodorod xomashyosi va mineral resurslarni chuqur qayta ishlash bo‘yicha yangi quvvatlarni barpo etishga qaratilgan investitsiya loyihalarini amalga oshirish orqali tarmoqni yanada rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlarini belgilab berish, shuningdek, ishlab chiqarilayotgan yuqori qo‘shilgan qiymatli kimyoviy mahsulotlar nomenklaturasini kengaytirish borasidagi chora-tadbirlar amalga oshirildi.
Shu bilan birga, kimyo sanoatini jadal rivojlantirish va diversifikatsiya qilishga qaratilgan loyihalarni amalda ro‘yobga chiqarish, eng avvalo, davlat aktivlarini xususiy mulkka sotish hisobiga korxonalardagi davlat ulushini qisqartirish, korporativ boshqaruvning zamonaviy uslublari, moliyaviy hisobotlarning xalqaro standartlarini joriy etish hamda korxonalarning boshqaruv tuzilmasini takomillashtirish orqali tarmoqning investitsiyaviy jozibadorligini oshirish bo‘yicha ta’sirchan choralar ko‘rilishi zarurligini taqozo etmoqda.
Respublikamizda sifatli mahsulotlar ishlab chiqarish uchun, yurtimiz ravnaqi uchun xizmat qiladigan oliy ta’lim muassasalarida faoliyat olib borayotgan kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish to‘g‘risida Prezidentimiz tomonidan 20l7 yil 20 apreldagi “Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-2909-sonli Qarori, 20l7 yil 27 iyuldagi “Oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirishda iqtisodiyot sohalari va tarmoqlarining ishtirokini yanada kengaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-3l5l-son qarori chiqdi. Qarorda oliy ta’lim muassasalarida mutaxasis kadrlar tayyorlash jarayonini yangi innovatsion g‘oyalar va ilg‘or xorijiy tajribalar asosida modul tizimida amalga oshirish, ayniqsa, masofaviy ta’limni keng miqyosda yo‘lga qo‘yish ta’limdagi ustuvor yo‘nalish ekanligi ta’kidlangan. Buning uchun o‘quv maqsadlarining shunday tizimini yaratish kerakki, uning toifalari va darajalari ketma-ketligi aniq belgilangan bo‘lishini to‘la o‘zlashtirish samaradorligiga erishganlikni yaqqol nazorat qilish imkonini berish zarur.
XIX va XX asrda insonni atrof muhitga ta’siri yirik masshtabli moddiy ishlab chiqarish bilan bog‘liq holda amalga oshiriladi. Moddiy ishlab chiqarish jarayoni xalq xo‘jaligini bir qismi bo‘lmish sanoat ko‘rinishida amalga oshiriladi. Ishlab chiqarish korxonalarini birlashtirish, xomashyo, yarimmahsulot, tayyor mahsulotdan foydalanishni birlashtirish, jarayonlar va qo‘llaniladigan qurilmalardan umumlashtirilgan holda foydalanish kabilar.
Ўзбекистон Республика раҳбарияти томонидан саноат чиқиндиларини қайта ишлаб тайёр маҳсулот олиш борасида бир қанча қонун ва меъёрий хужжатлар ишлаб чиқилди.
Саноати ривожланган мамлакатларда чиқинди иккиламчи маҳсулот деб қаралади.
Ўзбекистон Республикасида цемент ишлаб чиқариш корхоналари чангининг кимёвий таркиби ўрганилганда унинг таркибида бир қанча микро ва макроэлементлар борлиги аниқланди.
Цемент заводи чангни таркибида 2-7% К₂О ва 45% СаО борлиги аниқланди
Бугунги кунда кўплаб ривожланган ва жаҳон иқтисодиётида етакчи ўрин тутадиган мамлакатлар тажрибаси шуни сўзсиз исботлаб бермоқдаки, рақобатдошликка эришиш ва дунё бозорларига чиқиш, биринчи навбатда, иқтисодиётни изчил ислох этиш, таркибий жиҳатдан ўзгартириш ва диверсификация қилишни чуқурлаштириш, юқори технологияларга асосланган янги корхона ва ишлаб чиқариш тармоқларининг жадал ривожланишини таъминлаш, фаолият кўрсатаётган қувватларни модернизация қилиш ва техник янгилаш жараёнларини тезлаштириш ҳисобидан амалга оширилиши мумкин.
Ҳақиқатан ҳам 20 йил мобайнида халқимиз Президенти раҳбарлигида мислсиз ютуқларга эришдики, буни ижтимоий-иқтисодий, сиёсий ва маънавий соҳаларда кўриш мумкин. Айниқса иқтисодий соҳалардаги муваффақиятларимиз жаҳон аҳлини ҳайратга солмоқда. Келажакка ҳар томонлама баркамол мамлакатни мерос қолдириш сиёсатнинг муҳим бўғинидир.