Ўзбэкистон рэспубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкэнт давлат шарқшунослик институти
Малайзия ташқи иқтисодий фаолиятида Жанубий-Шарқий
Download 1.38 Mb. Pdf ko'rish
|
kurs ishi namuna
|
2.2.
Малайзия ташқи иқтисодий фаолиятида Жанубий-Шарқий Осиё ва Хитойнинг улуши Малайзиянинг савдо салдоси 2018 йил якунида 120,27 млрд. рингитни ташкил қилиб бу 2017 йилда 98,51 млрд. рингит бўлиб 21,76 млрд. рингитга ошди. Ўтган йилдан буён экспорт ҳажми энг юқори бўлди, чунки экспорт ҳажми импортдан ошиб кетди. Экспорт миқдори ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 3,1 фоизга ўсиб, 998,01 млрд. Бошқа томондан, импорт эса 877,74 млрд. рингит яъни 1,2 фоизга ошди. 2013-йилдан буён экспорт ҳажми бўйича энг юқори даромадлар 2018-йилда 1 трлн. РМга тенг бўлди. 2018 йилда Малайзиянинг умумий савдо ҳажми 1875,75 млрд. РМ га тенг бўлиб, (2017 йилда 1,771 трлн. РМ) 2017 йилга нисбатан 5,9% га ошган. Малайзия савдосининг профицити 22,1 фоизга ошиб, 120,27 миллиард РМни ташкил этди. Бу 10 йил ичида энг тез суръатда ўсиш рўй берганлигини такидлаш жоиз ва 2012 йилдан бери савдода энг катта профицит билан таъминланди. 45 http://www.vneshmarket.ru/content/document_r_50C13051-16B5-4E50-9B17-AD7C7A6D7187.html 50 Ушбу эришилган натижага кўра қийидаги давлатлар ўз ҳиссасини қўшган: Ҳонг Конг билан 45,2% га ёки 27,91 миллиард РМга, Хитой (8,1% ёки 23,4 млрд. РМ), АСЭАН (4,7% ёки 22,91 млрд. РМ), Тайван (22.1 % ёки 17.4 млрд. РМ) Эвропа Иттифоқи (4,8% ёки 8,45 млрд.РМ), Саудия Арабистони ( 45,2% ёки 6,75 млрд. РМ), Корея Республикаси (7,2% ёки 4,89 млрд. РМ), Австралия (4.8% ёки 2,52 млрд. РМ) Бангладеш (27,3% ёки 2,05 млрд. РМ) ва АҚШ (1,1% ёки 1,72 млрд. РМ) 46 . Малайзия Жануби-Шарқий Осиёда 4-ўринда ва дунёдаги 38-йирик иқтисодий давлатдир. Малайзия меҳнат унумдорлиги олий маълумотли мутахассислар иштирок этадиган саноатнинг юқори зичлигига ва ишлаб чиқариш ва рақамли иқтисодга оид замонавий технологияларни қўллаш орқали қўшни Таиланд, Индонезия, Филиппин ёки Ветнамдан анча юқори. Малайзияда қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришидан ташқари, электр жиҳозлари ва маҳсулотлар саноатида ҳам жадал ривожланмоқда. 2017 йилдаги Глобал рақобатбардошлик бўйича ҳисоботга мувофиқ, Малайзия иқтисодиёти 2017дан 2018 йилгача бўлган даврда дунёдаги энг рақобатдош 23-мамлакатдир 47 . Малайзия фуқаролари Мексика, Туркия ва Бразилия каби юқори ва ўрта даромадли мамлакатларда ўз тенгдошларига қараганда анча бой турмуш тарзига эга. Бунинг сабаби миллий даромад солиғи пастлиги, маҳаллий озиқ-овқат маҳсулотлари, транспорт ёқилғиси, уй-рўзғор буюмлари нархи, соғлиқни сақлаш бевосита нақд пул ўтказмалари билан тўлиқ ижтимоий нафақа тўлашдан иборат, яъни давлат субсидия билан таъминлайди 48 . Малайзия аҳоли жон бошига 30815 ППП доллар (2018 Wорлд Банк) ёки 10 703 АҚШ доллари миқдорида даромад билан Малайзия Сингапур ва Брунеи шаҳарларидан сўнг Жануби-Шарқий Осиёдаги учинчи энг бой мамлакатдир 49 . Малайзия нисбатан ривожланган бозор 46 http://www.matrade.gov.my/en/about-matrade/media/press-releases/4515-trade-performance-for-2018-and-december- 2018 47 "Archived copy" . Archived from the original on 3 May 2018. Retrieved 3 May 2018. 48 "GDP per capita, current prices" . imf.org. Retrieved 2017-09-19. 49 Boulton, WilliaM; Pecht, Michael; Tucker, William; Wennberg, Sam (May 1997). "Electronics Manufacturing in the Pacific Rim, World Technology Evaluation Center, Chapter 4: Malaysia" . Wtec.org. Retrieved 1 November 2010. 51 иқтисодиётига эга, у нисбатан очиқ давлат ҳисобланади 5051 . Малайзия иқтисодиёти юксак технологияли маҳсулотларнинг экспорт қиймати билан 240 миллиард долларни ташкил этадиган кучли экспортга эга бўлиб, Сингапурдан кейин АСЭАНда энг юқори кўрсаткичга эга 52 . Малайзия Индонезиядан кейин жаҳонда палма ёғи маҳсулотларининг ҳажми ва қиймати бўйича иккинчи ўринда туради 53 . 2020 йилга келиб юқори даромадли мамлакатга бўлган тараққиётни тезлаштириш учун аҳоли жон бошига даромадни ошириш бўйича ҳукумат сиёсатига қарамасдан, Малайзия иш ҳақининг ўсиши ОЭCД стандартидан ортда қолиб кетди. Халқаро Валюта Жамғармаси ва Жаҳон банки томонидан олиб борилган илмий тадқиқотлар бир неча бор ҳукуматни тузилмавий ислоҳотлар ва маҳаллий инновацияларни Малайзияни ишлаб чиқариш қиймат занжирига кўчириш ва Малайзия учун мавжуд даромад тузоғидан чиқишга имкон беришга чақирди. Нефт экспортининг даромадга бўлган кучли боғлиқлиги туфайли маҳаллий валюта курсининг ўзгарувчанлиги анча юқори бўлди, айниқса 2015 йилда нефт нархининг пасайиши ва нефт нархининг қулаши. Бироқ, ҳукумат бюджет камомадини пасайтириш ва федерал қарз мажбуриятларини бажариш учун сотиш ва хизмат кўрсатиш солиғини (ССТ) 6 фоизга ошириш йўли билан даромадларни ошириш бўйича чора-тадбирларни кучайтирди 54 . 50 ^ "Malaysia, A Statist Economy" . Infernalramblings.com. Retrieved1 November 2010. 51 http://data.worldbank.org/indicator/TX.VAL.TECH.CD?locations=SG-MY-TH-ID 52 http://www.matrade.gov.my/en/malaysian-exporters/services-for-exporters/trade-market-information/trade- statistics/28-malaysian-exporters/trade-statistics/4149-top-10-major-export-products-2018 53 "January 2019 Global Economic Prospects -- Darkening Skies p. 62" (PDF). openknowledge.worldbank.org. World Bank . Retrieved18 March 2019. 54 ^ "Overview of Goods and Services Tax (GST) in Malaysia" .3ecpa.com.my. Retrieved 2 Jul 2017. |
