Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти “ИҚтисодиёт” кафедраси

Республиканинг ташқи савдо айланмаси (2021 йилнинг январь–декабрида. Млярд АҚШ дол.)

• Маърузачи: З.Аллаберганов

• 2021 - йилнинг январ-декабр ойлари якуни билан республиканинг ташқи савдо айланмаси 42,1 млрд. АҚШ долларини ташкил этиб, 2020- йилга нисбатан 5,8 млрд. АҚШ долларига ёки 16,0 % га кўпайди

Ўзбекистон республикаси билан ташқи савдо айланмаси энг юқори бўлган мамлакатлар (2021 йилнинг январь–декабрида. Млн АҚШ дол.)

• Маърузачи: З.Аллаберганов

Ўзбекистон республикаси савдо айланмасининг чораклик динамикаси. ( Млн АҚШ дол.)

• Маърузачи: З.Аллаберганов

Халқаро савдо бир қатор ўзига хос хусусиятларга эга:

• 1. Иқтисодий ресурсларнинг ҳаракатчанлиги мамлакатлар ўртасида, мамлакат ичидагига қараганда анча паст бўлади.
• Масалан, ишчилар мамлакат ичида вилоятдан вилоятга, ҳудуддан ҳудудга эркин ўтиши мумкин. Мамлакатлар ўртасидаги тил ва маданий тўсиқлар ҳақида гапирмаганда ҳам, иммиграцион қонунлар ишчи кучининг мамлакатлар ўртасидаги миграциясига қаттиқ чеклашлар қўяди. Солиқ қонунчилигидаги, давлат томонидан тартибга солишнинг бошқа тадбирларидаги фарқлар ва бошқа қатор муассасавий тўсиқлар реал капиталнинг миллий чегара орқали миграциясини чеклайди.
• 2. Ҳар бир мамлакат ҳар хил валютадан фойдаланади.
• Бу мамлакатлар ўртасида халқаро савдони амалга оширишда муайян қийинчиликлар туғдиради.
• 3. Халқаро савдо сиёсий аралашув ва назоратга маҳкум бўлади,
• бу ички савдога нисбатан қўлланиладиган тадбирлардан характери ва даражаси бўйича сезиларли фарқланади.

• Маърузачи: З.Аллаберганов

• Савдо сиёсати - бу давлатнинг ташки савдо хажмини тартибга солишга каратилган иктисодий сиёсатининг алохида йуналиши
• Савдо сиёсатининг асосий йуналишлари:
• Эркин савдо сиёсати – Ташки савдони эркинлаштириш (либераллаштириш)га каратилади ва бу иктисодий ресурсларни таксимлашхамда улардан фойдаланишнинг анча юкори самарадорлигини таъминлайди.
• Қиёсий устунлик назариясига кўра еркин савдо туфайли, жаҳон хўжалиги ресурсларни самарали жойлаштиришга ва моддий фаровонликнинг юқори даражасига еришиши мумкин.
• Бироқ Протексионизм, яъни еркин савдо йўлидаги тўсиқлар халқаро ихтисослашувдан олинадиган нафни камайтиради ёки йўққа чиқаради.
• Протекционизм сиёсати – Эркин савдони чеклашга яъни ташки савдо хажмини таърифли ва таърифсиз тусиклар оркали тартибга солишга каратилади.
• Таърифли тўсиклар:
• Бож туловлари – Импорт товарларга акциз соликлар хисобланади, у даромад олиш максадида ёки миллий ишлаб чикарувчиларни химоя килиш максадида киритилиши мумкин
• Давлат субсидиялари – Давлат бюджетидан ишлаб чикарувчиларни рағбатлантириш максадида алохида ишлаб чикаришларга тўғридан-тўғри маблағ қўйилади.

• Маърузачи: З.Аллаберганов