Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё-технология институти

Озуқа муҳитида Trichoderma замбуруғи биомассасининг ИСК 
синтез қилишига триптофан миқдорининг таъсири 
Озуқадаги триптофан 
миқдори, мМ 
Мицеллий массасининг ауксин ҳосил қилиш 
фаоллиги, мкг ИСК /г биомасса 
0 
189.6 
0.5 
225.2 
1.0 
268.4 
1.5 
275.8 
2.0 
300.6 
2.5 
336.2 
3.0 
362.4 
3.5 
392.6 
4.0 
466.4 
4.5 
520.4 
5.0 
525.2 
Олинган натижалардан кўриниб турибдики, бу ҳолатда ҳам озуқа муҳити 
таркибидаги триптофан миқдори асосий рол ўйновчи омил сифатида қайд 
этилди.

---

56 
Тадқиқотлар давомида озуқа муҳити таркибидаги триптофан миқдори 
4.5-5.0 мМ оралиғида ИСК ҳосил бўлиши (520.4-525.2 мкг ИСК/г биомасса) 
миқдорий жиҳатдан ўзгармасдан қолганлиги кузатилди. Демак триходерма 
замбуруғи асосида суюқ ҳолатдаги биопрепарат тайёрлашда давомида 
стационар ўстириш шароитидан фойдаланиш ҳамда суюқ озуқа муҳити 
таркибида 4.5-5.0 мМ миқдорида L-триптофан аминокислотаси бўлишига 
эришиш лозим. Шунда кўзланган миқдордаги ИСК сақловчи биопрепарат 
тайёрлаш имконияти пайдо бўлади. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

57 
ХУЛОСА 
1. Лаборатория ва дала шароитида олиб борилган илмий тадқиқот ишлари 
натижасида Trichoderma замбуруғи асосида намлаб экилган амарант 
ўсимлиги турлари барча кўрсаткичлар бўйича назорат вариантларига 
нисбатан юқори кўрсаткич намоён этганлиги аниқланди. Ишлаб чиқаришда 
қулайлиги бўйича А.caudatus L. ва А.edulis L. турларига нисбатан 
A.hypochondriacus L. турининг афзаллик жиҳатлари лаборатория ва дала 
шароитида кўрсатиб берилди. Тажриба натижаларига асосланган ҳолда 
ишлаб чиқариш шароитида A.hypochondriacus L. туридан озуқа экини 
сифатида фойдаланишни тавсия этамиз. 
2. Тупроқ замбуруғи бўлган Trichoderma табиатда кенг тарқалган бўлиб, 
уларни тоза ҳолда ажратиш осонлиги, биомасса ҳосил қилиши жуда тез 
бўлган, қолаверса ўсимликка зиён етказмаган ҳолда фитопатоген 
замбуруғларга нисбатан юқори даражада биологик фаоллик кўрсатувчи 
микробиологик объект сифатида қайд этилади. Шу боисдан фунгицид 
таъсир доирасини намоён этувчи Trichoderma Pers.: Fr продуцентининг 
метаболитлар бўйича замонавий изланиш натижаларидан, айниқса қишлоқ 
хўжалигида гиперпаразитизм жараёнидан кенг фойдаланиш мақсадга 
мувофиқдир. 
3. Триходерма замбуруғи асосида суюқ ҳолатдаги ўсимликлар ўсишини 
бошқарувчи биопрепарат тайёрлашда культурани стационар ўстириш 
шароитидан фойдаланиш ҳамда суюқ озуқа муҳити таркибида 4.5-5.0 мМ 
миқдорида L-триптофан аминокислотаси бўлишига эришиш лозим. Шунда 
кўзланган миқдордаги ИСК сақловчи биопрепарат тайёрлаш имконияти 
пайдо бўлади.