¤збекистон республикаси олий ва ¤рта

1. TIKUV MASHINALARI HAQIDA UMUMIY MA’LUMOTLAR 

 

Trikotaj buyumlarini tikishda har xil turdagi va rusumdagi tikuv mashinalari 

qґllaniladi. Asosiy turlariga quyidagi mashinalar kiradi: buyumlarni tikish bilan bir 

vaqtda  qirg’oqlarini  yґrmalash  uchun  yґrmalovchi  mashinalar;  buyumlarni  tikish 

uchun - yassi chok va yorma chok (rasposhivalka) mashinalari; buyum detallarini 

birlashtirish uchun - mokili, zanjir bahyali va h.k. mashinalar. 

Buyumlarga  ishlov  berish  va  gul  bosish  uchun  ham  har  xil  mashinalar 

qґllaniladi: har xil tugmalar qadash uchun, halqa (petlya) hosil etish uchun maxsus 

mashinalar - yarim avtomatlar qґllaniladi. Oxirgi yillarda tikuv mashinasozligi tez 

sur’atlar  bilan  rivojlanmoqda.  Yuqori  tezlikda  ishlaydigan,  har  xil  rusumdagi  va 

turli maqsadlarda qґllaniladigan mashinalar yaratilmoqda. 

Bir turdagi kґp mashinalar biror bir turdagi ishni bajarish uchun (buyumlarni 

etak  qismini  buklash  uchun)  har  xil  maxsus  moslamalar  yoki  apparatlar  bilan 

jihozlanmoqdalar.  Bu  esa  mashinani  texnologik  imkoniyatlarini  kengaytirishga, 

ishlab chiqarish unumdorligini oshirishga, qґl operatsiyalarini mexanizatsiyalashga 

va tayyorlanayotgan buyumlar sifatini yaxshilashga yordam beradi. 

Trikotaj 

buyumlarini 

tikishda 

gazlamalardan 

farqliroq, 

trikotaj 

xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, asosan halqali bahya mashinalari qґllaniladi. 

Trikotaj  tikish  uchun  mґljallangan  tikuv  mashinalari  ularning  qґllanilishiga  qarab 

quyidagi guruhlarga bґlinadi: 

1-  Guruh.  Bir,  ikki,  uch,  tґrt  va  besh  ipli  yґrmalovchi  mashinalar.  Bu 

mashinalar  bichilgan  buyumlarni  tikib  bir  vaqtning  ґzida  yґrmalash  va  maxsulot 

chetlarini pichoq bilan qirqish uchun (overlok), tґkilgan chetlarni tikib bir vaqtning 

ґzida  yґrmalash  uchun  (statechnaya  mashinalar),  buyumlarni  tikib  bir  vaqtning 

ґzida chetlarini yґrmalash uchun (yashirin bahyali mashinalar) qґllaniladi. 

2- Guruh. Bir, ikki va uch ipli kettel mashinalari maxsulot detallarini halqa 

bilan halqa qilib tikish uchun qo’llaniladi. 

3- Guruh. Bir va ikki ipli zanjir bahyali (tambur) mashinalari. Butun tґqilgan 

buyumlarni  chetlarini  tikish  uchun,  maxsus  ishlar  uchun  -  tamburli  mashinalar 

---

 

8 

bazasida  tayyorlangan  rezina  tortuvchi,  planka  tayyorlovchi,  piston  qadovchi, 

maxsulotning chetlariga ishlov berish uchun chetlarini bog’lab tikuvchi mashinalar 

qґllaniladi. 

4-  Guruh.  Ikki,  uch  va  to’rt  ipli  yassi  bahya  mashinalari.  Bu  mashinalar 

buyumlarni  bir  tekisda  qґshib  tikish  uchun,  beyka,  kashta  va  shunga  ґxshashlarni 

tikishda qґllaniladi. 

5-  Guruh.  Buyum  detallarini  gazlamali  materiallar  bilan  tikish  uchun 

qґllaniladigan mokili mashinalar. 

6-  Guruh.  Maxsus  mashinalar  -  tugmali,  halqali,  mahkamlovchi  va 

boshqalar. 

7- Guruh. Moki va halqali bahyalarni ko’klovchi mashinalar.