Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

Import xaridlarining ta'siri mahalliy va xorijiy tovarlarning narxlari o'zgarishi bilan ro'y beradi. Agar mamlakat ichidagi tovarlarning narxi ko'tarilsa, ularni eksport qilish qiyinlashadi va qimmatga tushadi. Shu bilan birga, arzonroq import qilinadigan tovarlarga talab ortib bormoqda. Natijada sof eksport va, demak, yalpi talab kamayadi. Eksportning o'sishi va importning kamayishi yalpi talabning o'sishiga yordam beradi.

Chiqish natijasi: barcha bu omillarning o'zgarishi yalpi talabning o'zgarishiga va uning egri chizig'ining o'zgarishiga olib keladi: pasayganda chapga, talab o'sganda esa yuqoriga -

Umumiy ta'minot egri A S namoyishlari real mahsulot va narx darajalarining o'zaro bog'liqligi. Shu bilan birga, to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlik mavjud: narx darajasi qanchalik yuqori bo'lsa, tovar va xizmatlarni qo'shimcha ishlab chiqarishga qiziqish shunchalik yuqori bo'ladi. (3-rasm).

Yalpi ta'minotga ta'sir qiluvchi omillarbu yoki boshqa usulda ishlab chiqarish xarajatlari bilan bog'liq. Ular orasida quyidagilarni ajratib ko'rsatish mumkin (4-rasm).

Ushbu narx bo'lmagan omillar ta'siri ostida mahsulotning bir qismiga ishlab chiqarish tannarxining o'zgarishi ushbu mahsulotlarga berilgan narx darajasida ro'y beradi, yalpi ta'minot o'zgaradi va uning AS egri o'zgaradi: mahsulot birligiga xarajatlar kamayganda va jami ta'minot ko'payganda chapga va pastga, mahsulot birligiga xarajatlar ko'paytirilganda chapga va pastga. va yalpi ta'minotning pasayishi.

Asosiy (asosiy) makroiqtisodiy model «yalpi talab - yalpi taklif» ( AD - AS) Bu, birinchidan, makroiqtisodiy muvozanat sharoitlarini aniqlashga, ishlab chiqarishning muvozanat hajmi va narxlar muvozanatining darajasini aniqlashga, ikkinchidan, iqtisodiyotdagi ishlab chiqarish hajmi va narxlar darajasidagi tebranishlarni tushuntirishga, uchinchidan, bu o'zgarishlarning sabablari va oqibatlarini va, nihoyat, davlatning iqtisodiy siyosatining turli xil variantlarini tavsiflang.

Umumiy talab (AD) Barcha makroiqtisodiy agentlarning (uy xo'jaliklari, firmalar, davlat va tashqi sektor) tayyor mahsulot va xizmatlarga bo'lgan talabining yig'indisi. Yalpi talabning tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat: 1) uy xo'jaligi talabi, ya'ni iste'mol talabi ( FROM); 2) firmalarning talabi, ya'ni investitsiyalarga bo'lgan talab ( Men); 3) davlatdan talab, ya'ni tovarlar va xizmatlarni davlat xaridlari ( G); 4) tashqi sektorning talabi, ya'ni aniq eksport ( Xn) Shunday qilib, jami talabning formulasi quyidagicha:

Ushbu formula YaIMni xarajatlar bo'yicha hisoblash formulasiga o'xshaydi. Farq shundaki, YaIM formulasi yig'indisidir haqiqiy Barcha makroiqtisodiy agentliklarning yil davomida qilgan xarajatlari, talabning jami formulasi esa xarajatlarni aks ettiradi qilish niyatida makroiqtisodiy agentlar. Ushbu jami xarajatlarning hajmi, ya'ni yalpi talabning hajmi birinchi navbatda narxlar darajasiga bog'liq.

Yalpi talabning qiymati bu har bir narx darajasida barcha makroiqtisodiy agentliklar tomonidan talab qilinadigan tayyor mahsulotlar va xizmatlar sonidir. Narxlarning umumiy darajasi qancha yuqori bo'lsa, jami talab kamayadi va barcha makroiqtisodiy agentliklar yakuniy tovarlar va xizmatlarni sotib olishga sarflaydigan xarajatlari kamayadi. Binobarin, yalpi talabning narxlarning umumiy darajasiga bog'liqligi teskari va grafik ravishda u salbiy qiyalikka ega egri shaklida ifodalanishi mumkin (3.1-rasm). Yalpi talab egri chizig'ining har bir nuqtasi (egri chiziq) AD) barcha makroiqtisodiy agentliklar narxning har qanday darajasida talab qilinadigan tayyor mahsulotlar va xizmatlar sonining qiymatini ko'rsatadi.