Zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

Mavzu: Kompyuterda modellashtirish masalasini yechishning algoritmik ta’minoti.
Kompyuterli modellashtirish masalasini yechishning algoritmik ta’minoti uchun hisoblash matematikasi masalalarini yechishning taqribiy sonli usullarining standart algoritimlaridan foydalaniladi.
Kimyoviy texnologik jarayonlarni empirik modellarini qurishda ya’ni kirish va chiqish o’zgaruvchilarining bog’liqligini aniqlashda tajriba ma’lumotlari apiroksimatsiyalanadi. Bunda identiorikatsiyaning strukturaviy va parametrli masalalari yechiladi. Bu holatda kompyuterli modellashtirishning tug’ri maslasini yechishda oddiy olingan aproksimatsion formula bo’yicha chiqish o’zgaruvchini hisoblash va modellashtirish algoritmi (alg MM)ni amalga oshiradi( jarayoning matematik ifodasi tenglamalar sistemasining yechish uchun).
Kimyoviy texnologik jarayonni fizik-kimyoviy modellardan foydalanib kompyuterli modellashtirishda uchta hisoblash algoritmini amalga oshirish talab qilinishi uchun:

• 
  Taklif qilingan matematik modelga mos tuzilgan matematik ifoda (algMM)to’g’riligini baholash;
  
• 
  Idintifikatsiyalash algoritmini(algIDENT) bunda taklif etilgan matematik model bilan tajriba ma’lumotlari adekvatligini (mosligini) ta’minlash uchun optimallashtirish usulini qo’llash;
  
• 
  Optimallashtirish algoritmi (algOP) bunda adekvat MMdan foydalangan holda kutilgan talab mezonga ko’ra real jarayonning optimal marametrlarini aniqlash.
  

Fizik-kimyoviy matematik modelni qurishda f funksiya va masalani yechish usulini tanlash muhim hisoblanadi. Masalan: sonli yechishda ikkita tenglamalar sistemasi (ITS), oddiy differensial tenglamalar sistemasi(ODTS) va xususiy hosiladagi differensial tenglamalari (XHOTS) yechiladi. Umumiy holda MMning to’g’ri masalani yechishda ning taqribiy qiymati tanlanadi. Empirik matematik modelda teskari masala yechiladi ya’ni tajriba natijalari x va y larga mos funksiya opraksimatsiya formulalari yordamida topiladi.

Quyida jarayon matematik modelini qurish algoritmi ko’rsatilga.